Đề cương Ôn tập môn Sinh học Lớp 9 - Học kì II - Năm học 2013-2014 - Trường THCS Vĩnh Thái

Nội dung text: Đề cương Ôn tập môn Sinh học Lớp 9 - Học kì II - Năm học 2013-2014 - Trường THCS Vĩnh Thái

1. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ II Môn: Sinh học 9 - Năm học 2013– 2014 Câu 1: Hiện tượng thoái hóa giống ở cây giao phấn là gì? Nguyên nhân và cơ chế của thoái hóa giống? + Thoái hóa giống là: Hiện tượng mà các cá thể của các thế hệ kế tiếp có sức sống kém dần, biểu hiện ở dấu hiệu: phát triển chậm, chiều cao và năng suất giảm dần, nhiều cây bị chết. Nhiều dòng bộc lộ đặc điểm có hại: bị bạch tạng, thân lùn, dị dạng, hạt ít, chống chịu kém + Nguyên nhân: do tự thụ phấn bắt buộc ở thực vật hay giao phối gần ở động vật qua các thế hệ tỉ lệ thể dị hợp giảm dần, tỉ lệ thể đồng hợp gen lặn gây hại tăng dần Câu 2: Ưu thế lai là gì? Cho ví dụ về ưu thế lai? Hiện tượng cơ thể lai F1 có sức sống cao hơn, sinh trưởng nhanh hơn, phát triển mạnh hơn, chống chịu tốt, có các tính trạng hình thái và năng suất cao hơn trung bình giữa 2 bố mẹ hoặc vượt trội hơn cả 2 bố mẹ gọi là ưu thế lai. . Ví dụ : Lợn Đại bạch lai với lợn ỉ cho con lai F1 có ưu thế lai Gà Rốt lai với gà Ri cho con lai F1 có ưu thế lai Câu 3: Các phương pháp tạo ưu thế lai? Phöông phaùp taïo öu theá lai ôû caây troàng: Lai khaùc doøng: Taïo 2 doøng töï thuï phaán roài cho giao phaùn vôùi nhau Ví duï: ÔÛ ngoâ taïo ñöôïc ngoâ lai F1 naêng suaát cao hôn töø 25 => 30% so vôùi gioáng hieän coù Lai khaùc thöù: Ñeå keát hôïp giöõa taïo öu theá lai vaø taïo gioáng môùi Phöông phaùp taïo öu theá lai ôû vaät nuoâi: Lai kinh teá: Laø cho giao phoái giöõa caëp vaät nuoâi boá meï thuoäc 2 doøng thuaàn khaùc nhau roài duøng con lai F1 laøm saûn phaåm Ví duï: Lôïn æ Moùng Caùi x Lôïn Ñaïi Baïch => Cho lôïn con môùi sinh naëng 0.8 kg taêng troïng nhanh tæ leä naïc cao Câu 4: Lai kinh tế là gì? Ở nước ta phương pháp phổ biến của lai kinh tế là gì? Ví dụ? Là phép lai mà người ta cho giao phối giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc 2 dòng thuần khác nhau rồi dùng con lai F1 làm sản phẩm, không dùng làm giống. Phổ biến ở nước ta là dùng con cái trong nước cho giao phối với con đực cao sản thuộc giống thuần nhập nội. Câu 5: Moâi tröôøng soáng cuûa sinh vaät? - Moâi tröôøng laø nôi sinh soáng cuûa sinh vaät, bao goàm taát caû nhöõng gì bao quanh chuùng coù taùc ñoäng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp leân söï soáng, phaùt trieån, sinh saûn cuûa sinh vaät. - Coù 4 loaïi moâi tröôøng: Moâi tröôøng nöôùc, moâi tröôøng trong ñaát, moâi tröôøng treân maët ñaát -khoâng khí vaø moâi tröôøng sinh vaät Câu 6: Caùc nhaân toá sinh thaùi cuûa moâi tröôøng? Nhaân toá sinh thaùi laø nhöõng yeáu toá cuûa moâi tröôøng taùc ñoäng tôùi sinh vaät. - Caùc nhaân toá sinh thaùi ñöôïc chia thaønh 2 nhoùm: Nhoùm nhaân toá sinh thaùi voâ sinh vaø nhoùm nhaân toá sinh thaùi höõu sinh. - Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh bao gồm nhân tố sinh thái con người và nhân tố sinh thái các sinh vật khác Câu 7: Giới hạn sinh thái? - Giôùi haïn sinh thaùi laø giôùi haïn chòu ñöïng cuûa cô theå sinh vaät ñoái vôùi moät nhaân toá sinh thaùi nhaát ñònh. - Ví dụ: Cá rô phi sống ở nhiệt độ từ 5 – 420C, phát triển mạnh nhất ở 300C, vượt qua khỏi giới hạn trên cá sẽ chết. ( Vẽ sơ đồ trong sgk) Câu 8: Aûnh höôûng cuûa aùnh saùng leân ñôøi soáng thöïc vaät? - Aùnh saùng aûnh höôûng nhieàu tôùi ñôøi soáng thöïc vaät, laøm thay ñoåi nhöõng ñaëc ñieåm hình thaùi, sinh lí cuûa thöïc vaät. Moãi loaïi caây thích nghi vôùi ñieàu kieän chieáu saùng khaùc nhau. Coù nhoùm caây öa saùng vaø nhoùm caây öa boùng. Câu 9: Aûnh höôûng cuûa aùnh saùng leân ñôøi soáng ñoäng vaät? - Aùnh saùng aûnh höôûng tôùi ñôøi soáng ñoäng vaät, taïo ñieàu kieän cho ñoäng vaät nhaän bieát caùc vaät vaø ñònh höôùng di chuyeån trong khoâng gian. Aùnh saùng laø nhaân toá aûnh höôûng tôùi hoaït ñoäng,khaû naêng sinh tröôûng vaø sinh saûn cuûa ñoäng vaät. Coù nhoùm ñoäng vaät öa saùng vaø nhoùm ñoäng vaät öa toái. Câu 10: Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä leân ñôøi soáng sinh vaät? - Nhieät ñoä moâi tröôøng coù aûnh höôûng tôùi hình thaùi hoaït, ñoäng sinh lí cuûa sinh vaät Trang 1
2. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 - Ña soá caùc loaøi sinh vaät soáng trong phaïm vi nhieät ñoä töø 0 – 500C . Tuy nhieân cuõng coù moät soá sinh vaät nhôø khaû naêng thích nghi cao neân coù khaû naêng soáng ñöôïc ôû nhieät ñoä raát thaáp hoaëc raát cao (Vi khuaån löu huyønh soáng ôû suoái nöôùc noùng coù theå chòu ñöôïc nhieät ñoä tôùi 1130C ) - Nhôø khaû naêng thích nghi maø hình thaønh hai nhoùm sinh vaät bieán nhieät vaø sinh vaät haèng nhieät Câu 11: Aûnh höôûng cuûa ñoä aåm leân ñôøi soáng sinh vaät? Sinh vaät (thöïc vaät vaø ñoäng vaät) thích nghi vôùi moâi tröøông soáng coù ñoä aåm khaùc nhau Hình thaønh caùc nhoùm sinh vaät Thöïc vaät: Nhoùm öa aåm vaø Nhoùm chòu haïn Ñoäng vaät: Nhoùm öa aåm vaø Nhoùm öa khoâ Câu 12: Quan heä cuøng loaøi? YÙ nghóa? Caùc sinh vaät cuøng loaøi soáng gaàn nhau lieân heä vôùi nhau hình thaønh neân nhoùm caù theå Trong moät nhoùm caù theå coù nhöõng moái quan heä Hoã trôï: Sinh vaät ñöôïc baûo veä toát hôn , kieám ñöôïc nhieàu thöùc aên Caïnh tranh: Khi gaëp ñieàu kieän baát lôïi caùc caù theå cuøng loaøi caùc caù theå cuøng loaøi caïnh tranh laãn nhau, ngaên ngöøa gia taêng soá löôïng caù theå vaø söï caïn kieät nguoàn thöùc aên, moät soá caù theå coù theå taùch ra khoûi nhoùm ñeå soáng rieâng. * YÙ nghóa: giuùp sinh vaät thích nghi ñöôïc vôùi moâi tröôøng soáng Câu 13: Quan heä khaùc loaøi? Quan heä: Baûng 44: trang 132 saùch giaùo khoa YÙ nghóa: giuùp sinh vaät thích nghi ñöôïc vôùi moâi tröôøng soáng Câu 14: Theá naøo laø moät quaàn theå sinh vaät? Quaàn theå sinh vaät bao goàm caùc caù theå cuøng loaøi, cuøng soáng trong moät khu vöïc nhaát ñònh, ôû moät thôøi ñieåm nhaát ñònh vaø coù khaû naêng sinh saûn taïo thaønh nhöõng theá heä môùi. Ví duï: HS töï laáy Câu 15: Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa quaàn theå? Tæ leä giôùi tính: Laø tæ leä giöõa soá löôïng caù theå ñöïc/soá löôïng caù theå caùi.Tæ leä naøy cho thaáy tieàm naêng sinh saûn cuûa quaàn theå . Thaønh phaàn nhoùm tuoåi:- Nhoùm tröôùc sinh saûn( phía döôùi) coù vai troø chuû yeáu laøm taêng tröôûng khoái löôïng vaø kích thöôùc quaàn theå. Nhoùm sinh saûn(ôû giöõa) cho thaáy khaû naêng sinh saûn cuûa caùc caù theå, quyeát ñònh möùc sinh saûn cuûa quaàn theå . Nhoùm sau sinh saûn(phía treân) bieåu hieän nhöõng caù theå khoâng coøn khaû naêng sinh saûn neân khoâng aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa quaàn theå . Maät ñoä quaàn theå: Laø soá löôïng sinh vaät coù trong moät ñôn vò dieän tích hay theå tích.Soá löôïng caù theå trong quaàn theå bieán ñoäng theo muøa, theo naêm, phuï thuoäc vaøo nguoàn thöùc aên, nôi ôû vaø caùc ñieàu kieän soáng cuûa moâi tröôøng Câu 16: Aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng tôùi quaàn theå sinh vaät? Caùc ñieàu kieän soáng cuûa moâi tröôøng nhö khí haäu, thoå nhöôõng, nguoàn thöùc aên. . .aûnh höôûng ñeán soá löôïng caù theå cuûa quaàn theå. Khi maät ñoä caù theå taêng quaù cao daãn tôùi thieáu thöùc aên,choã ôû, phaùt sinh nhieàu beänh taät, nhieàu caù theå bò cheát. Khi ñoù, maät ñoä quaàn theå laïi ñöôïc ñieàu chænh trôû veà möùc caân baèng. Câu 17: Söï khaùc nhau giöõa quaàn theå ngöôøi vôùi caùc quaàn theå sinh vaät khaùc? Ngoaøi nhöõng ñaëc ñieåm chung cuûa moät quaàn theå sinh vaät, quaàn theå ngöôøi coøn coù nhöõng ñaëc tröng maø caùc quaàn theå sinh vaät khaùc khoâng coù. Ñoù laø nhöõng ñaëc tröng veà kinh teá – xaõ hoäi nhö phaùp luaät, hoân nhaân, giaùo duïc, vaên hoùa Söï khaùc nhau ñoù laø do con ngöôøi coù lao ñoäng vaø coù tö duy Câu 18: YÙ nghóa cuûa söï taêng daân soá vaø phaùt trieån xaõ hoäi? Nhöõng ñaëc tröng veà tæ leä giôùi tính, thaønh phaàn nhoùm tuoåi, söï taêng, giaûm daân soá coù aûnh höôûng raát lôùn tôùi chaát löôïng cuoäc soáng cuûa con ngöôøi vaø caùc chính saùch kinh teá- xaõ hoäi cuûa moãi quoác gia. Ñeå coù söï phaùt trieån beàn vöõng, moãi quoác gia caàn phaûi phaùt trieån daân soá hôïp lí. Khoâng ñeå daân soá taêng quaù nhanh daãn tôùi thieáu nôi ôû, nguoàn thöùc aên, nöôùc uoáng, oâ nhieãm moâi tröôøng, taøn phaù röøng vaø caùc taøi nguyeân khaùc. Trang 2
3. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 Hieän nay, Vieät Nam ñang thöïc hieän Phaùp leänh daân soá nhaèm muïc ñích ñaûm baûo chaát löôïng cuoäc soáng cuûa moãi caù nhaân, gia ñình vaø toaøn xaõ hoäi. Soá con sinh ra phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng nuoâi döôõng, chaêm soùc cuûa moãi gia ñình vaø haøi hoaø vôùi söï phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi, taøi nguyeân, moâi tröôøng cuûa ñaát nöôùc. Câu 19: Theá naøo laø quaàn xaõ sinh vaät? Quaàn xaõ sinh vaät laø taäp hôïp nhieàu quaàn theå sinh vaät thuoäc caùc loaøi khaùc nhau, cuøng soáng trong moät khoâng gian xaùc ñònh vaø chuùng coù moái quan heä maät thieát, gaén boù vôùi nhau. Ví duï: Quaàn xaõ ao hoà, quaàn xaõ röøng möa nhieät ñôùi Câu 20: Quan heä giöõa ngoaïi caûnh vaø quaàn xaõ? Caùc nhaân toá sinh thaùi voâ sinh, höõu sinh luoân aûnh höôûng tôùi quaàn xaõ, taïo neân söï thay ñoåi. Soá löôïng caù theå cuûa moãi quaàn theå trong quaàn xaõ luoân luoân ñöôïc khoáng cheá ôû möùc ñoä phuø hôïp vôùi khaûnaêng cuûa moâi tröôøng, taïo neân söï caân baèng sinh hoïc trong quaàn xaõ. Câu 21: Theá naøo laø moät heä sinh thaùi? Heä sinh thaùi bao goàm quaàn xaõ sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa quaàn xaõ (sinh caûnh). Trong heä sinh thaùi caùc sinh vaät luoân taùc ñoäng laãn nhau vaø taùc ñoäng qua laïi vôùi caùc nhaân toá voâ sinh cuûa moâi tröôøng taïo thaønh moät heä thoáng hoaøn chænh vaø töông ñoái oån ñònh. * Moät heä sinh thaùi hoaøn chænh coù caùc thaønh phaàn chuû yeáu sau: + Caùc thaønh phaàn voâ sinh: ñaát, nöôùc, thaûm muïc. . . + Sinh vaät saûn xuaát laø thöïc vaät + Sinh vaät tieâu thuï goàm: ñoäng vaät aên thöïc vaät vaø ñoäng vaät aên thòt. + Sinh vaät phaân giaûi nhö vi khuaån, naám. Câu 22: Chuoãi thöùc aên, löôùi thöùc aên? * Chuoãi thöùc aên: laø moät daõy caùc loaøi sinh vaät coù quan heä veà dinh döôõng. Trong ñoù moãi loaøi sinh vaät laø moät maét xích, noù vöøa laø sinh vaät tieâu thuï maét xích phía sau vöøa laø sinh vaät bò maét xích phía tröôùc tieâu thuï. * Löôùi thöùc aên: Trong töï nhieân moät loaøi sinh vaät khoâng phaûi chæ tham gia vaøo moät chuoãi thöùc aên maø tham gia nhieàu chuoãi thöùc aên. Caùc chuoãi coù maét xích chung taïo thaønh löôùi thöùc aên. Moät löôùi thöùc aên hoaøn chænh bao goàm 3 thaønh phaàn chuû yeáu laø sinh vaät saûn xuaát, sinh vaät tieâu thuï( goàm sinh vaät tieâu thuï baäc 1, baäc 2 vaø baäc 3) vaø sinh vaät phaân giaûi Câu 23: Veõ sô ñoà löôùi thöùc aên (Moái quan heä veà dinh döôõng) cuûa caùc sinh vaät sau trong moät heä sinh thaùi? thöïc vaät, eách, raén, saâu, chaâu chaáu, gaø, deâ, ñaïi baøng, hoå, caùo, thoû, sinh vaät phaân giaûi chaâuchaáu eách Raén Saâu Gaø Thöïc vaät Deâ Hoå Thoû Caùo Ñaïi baøng SVPG Câu 24: Bieän phaùp baûo veä heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi? - Nghieâm caám chaët phaù röøng böøa baõi - Nghieâm caám saên baén ñoäng vaät ñaëc bieät laø loaøi quí - Baûo veä nhöõng loaøi thöïc vaät vaø ñoäng vaät coù löôïng ít Trang 3
4. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 - Tuyeân truyeàn yù thöùc baûo veä röøng ñeán töøng ngöôøi daân Câu 25: Taùc ñoäng cuûa con ngöôøi tôùi moâi tröôøng qua caùc thôøi kì phaùt trieån cuûa xaõ hoäi? Thôøi kì nguyeân thuyû: Ñoát röøng, ñaøo hoá saên baét thuù döõ laøm giaûm dieän tích röøng Xaõ hoäi noâng nghieäp: Troàng troït, chaên nuoâi Phaù röøng laøm khu daân cö , khu saûn xuaát laøm thay ñoåi ñaát vaø taàng nöôùc maët Xaõ hoäi coâng nghieäp: Khai thaùc taøi nguyeân böøa baõi, xaây döïng nhieàu khu coâng nghieäp laøm ñaát ñai caøng thu heïp Löôïng raùc thaûi raát lôùn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng Câu 26: Taùc ñoäng cuûa con ngöôøi laøm suy thoaùi töï nhieân? Nhieàu hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi taùc ñoäng vaøo moâi tröôøng ñaõ gaây ra haäu quaû raát xaáu Maát caân baèng sinh thaùi Xoùi moøn ñaát gaây luõ luït dieän roäng, haïn haùn keùo daøi aûnh höôûng maïch nöôùc ngaàm Nhieàu loaøi sinh vaät bò maát ñaëc bieät nhieàu loaøi ñoäng vaät quí hieám coù nguy cô bò tuyeät chuûng. Câu 27: Vai troø cuûa con ngöôøi trong vieäc baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng töï nhieân? Haïn cheá söï gia taêng daân soá Söû duïng coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân Phaùp leänh baûo veä sinh vaät Phuïc hoài troàng röøng Xöû lí raùc thaûi Lai taïo gioáng coù naêng suaát vaø phaåm chaát toát Câu 28: OÂ nhieãm moâi tröôøng laø gì? Nguyeân nhaân laøm cho moâi tröôøng bò oâ nhieãm? OÂ nhieãm moâi tröôøng laø hieän töôïng moâi tröøông töï nhieân bò nhieãm baån ñoàng thôøi caùc tính chaát vaät lí hoaù hoïc, sinh hoïc cuûa moâi tröôøng bò thay ñoåi gaây taùc haïi tôùi ñôøi soáng cuûa con ngöôøi vaø caùc sinh vaät khaùc. OÂ nhieãm moâi tröôøng do : Hoaït ñoäng cuûa con ngöøôi Hoaït ñoäng cuûa töï nhieân: nuùi löûa, sinh vaät Câu 29: Caùc taùc nhaân chuû yeáu gaây oâ nhieãm moâi tröôøng? * OÂ nhieãm do caùc chaát khí thaûi ra töø hoaït ñoäng coâng nghieäp vaø sinh hoaït Caùc chaát thaûi töø nhaø maùy,phöông tieän giao thoâng, ñun naáu sinh hoaït laø CO2, SO2 gaây oâ nhieãm khoâng khí. * OÂ nhieãm do hoaù chaát baûo veä thöïc vaät vaø chaát ñoäc hoaù hoïc : Caùc chaát ñoäc haïi phaùt taùn vaø tích tuï Hoaù chaát (daïng hôi) theo nöôùc möa ñaát , tích tuï , gaây oâ nhieãm maïch nöôùc ngaàm Hoaù chaát ( daïng hôi) theo nöôùc möa ra ao hoà , soâng, bieån tích tuï Hoaù chaát coøn baùm vaø ngaám vaøo cô theå sinh vaät * OÂ nhieãm do caùc chaát phoùng xaï Gaây ñoät bieán ôû ngöôøi vaø sinh vaät Gaây moät soá beänh di truyeàn vaø ung thö * OÂ nhieãm do caùc chaát thaûi raén: Caùc chaát thaûi raén gaây oâ nhieãm goàm: ñoà nhöïa, giaáy vuïn, maûnh cao su, boâng kim tieâm y teá, voâi gaïch vuïn * OÂ nhieãm do sinh vaät gaây beänh + Sinh vaät gaây beänh coù nguoàn goác töø chaát thaûi khoâng ñöôïc xöû lí (Phaân, nöôùc thaûi sinh hoaït, xaùc ñoäng vaät) Sinh vaät gaây beänh vaøo cô theå gaây beänh cho ngöôøi do moät soá thoùi quen sinh hoaït nhö: aên goûi, aên taùi, nguû khoâng maøn Câu 30: Bieän phaùp haïïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng? - Haäu quaû cuaû oâ nhieãm moâi tröôøng: laøm aûnh höôûng tôùi söùc khoûe vaø gaây ra nhieàu beänh cho con ngöôøi vaø sinh vaät. - Con ngöôøi hoaøn toaøn coù theå haïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng: coù nhieàu bieän phaùp phoøng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng nhö: Xöû lí chaát thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi sinh hoaït, caûi tieán coâng ngheä ñeå coù theå saûn xuaát ít gaây oâ nhieãm, xöû duïng nhieàu loaïi naêng löôïng khoâng gaây oâ nhieãm nhö naêng löïông gioù, naêng löôïng maët trôøi xaây Trang 4
5. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 döïng nhieåu khu coâng vieân, troàng caây xanh d8eå haïn cheá buïi vaø ñieàu hoøa khí haäu Cnaà taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn vaø giaùo duïc ñeå naâng cao yù thöùc ,hieåu bieát cuûa con ngöôøi veà phoøng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng. - Traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi laø phaûi haønh ñoäng ñeå phoøng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng, goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa chính mình vaø cho caùc theá heä mai sau. Câu 31: Taøi nguyeân thieân nhieân laø gì? Laáy ví duï? Taøi nguyeân thieân nhieân laø nguoàn vaät chaát sô khai ñöôïc hình thaønh vaø toàn taïi trong töï nhieân maø con ngöôøi coù theå söû duïng cho cuoäc soáng. Ví duï: Taøi nguyeân: Ñaát, nöôùc, gioù, thuûy trieàu, daàu moû, naêng löôïng aùnh saùng maët trôøi Câu 32: Caùc daïng taøi nguyeân thieân nhieân chuû yeáu? Taøi nguyeân thieân nhieân goàm 3 daïng chuû yeáu sau: - Taøi nguyeân khoâng taùi sinh (than ñaù, daàu löûa ) laø daïng taøi nguyeân sau moät thôøi gian söû duïng seõ bò caïn kieät. - Taøi nguyeân taøi sinh: (Taøi nguyeân sinh vaät, ñaát, nöôùc ) laø daïng taøi nguyeân khi söû duïng hôïp lí seõ coù ñieàu kieän phaùt trieån. - Taøi nguyeân naêng löôïng vónh cöûu (naêng löôïng maët trôøi, gioù, soùng, thuûy trieàu )ñöôïc nghieân cöùu söû duïng ngaøy moät nhieàu, thay theá daàn caùc daïng naêng löôïng bò caïn kieät vaø haïn cheá ñöôïc tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng. Câu 33: Söû duïng hôïp lí nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân? - Taøi nguyeân thieân nhieân khoâng phaûi laø voâ taän chuùng ta caàn phaûi söû duïng moät caùch tieát kieäm vaø hôïp lí, vöøa ñaùp öùng nhu caàu söû duïng taøi nguyeân cuûa xaõ hoäi hieän taïi vöøa baûo ñaûm duy trì nguoàn taøi nguyeân cho theá heä mai sau. - Baûo veä röøng caây xanh treân maët ñaát coù vai troø quan troïng trong vieäc baûo veä ñaát, nöôùc vaø caùc taøi nguyeân sinh vaät khaùc Câu 34: Nêu những điểm khác nhau cơ bản giữa quần thể sinh vật và quần xã sinh vật? Quần thể Quần xã - Tập hợp các cá thể cùng loài sống trong một sinh - Tập hợp các quần thể khác loài cùng sống trong một sinh cảnh . cảnh . - Đơn vị cấu trúc là cá thể , được hình thành trong một - Đơn vị cấu trúc là quần thể, được hình thành trong quá trình thời gian tương đối ngắn . phát triển lịch sử,tương đối dài. - Mối quan hệ giữa các cá thể chủ yếu là quan hệ sinh - Mối quan hệ chủ yếu giữa các quần thể là quan hệ dinh sản và di truyền dưỡng (quan hệ hổ trợ , đối địch ) - Không có cấu trúc phân tầng . - Có cấu trúc phân tầng . Câu 35: So sánh 2 hình thức quan hệ sinh vật khác loài là: cộng sinh và hội sinh. Cho 2 ví dụ. * Giống nhau: - Đều là mối quan hệ của Sinh vật khác loài. - Các Sinh vật hỗ trợ nhau trong quá trình sinh sống. * Khác nhau: Cộng sinh Hội sinh Biểu Hai loài cùng sống chung với nhau và cùng Hai loài cùng sống chung với nhau, nhưng chỉ 1 loài có hiện có lợi. lợi, còn 1 loài không có lợi mà cũng không có hại. Ví - Nấm và tảo sống chung với nhau để tạo - Một số loài sâu bọ sống trong tổ kiến. dụ thành Địa y. - Địa y sống trên thân của cây gỗ. - Hải quỳ cộng sinh với tôm kí cư. Câu 36: Vì sao phải sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng? Sử dụng nguồn tài nguyên này như thế nào là hợp lí? a.Phải sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng vì: - Rừng có vai trò rất quan trọng đối với đời sống con người: + Rừng cung cấp chất hữu cơ làm gỗ, thực phẩm, sản phẩm cho công nghiệp, dược liệu + Bảo vệ đất, nước, chống lũ lụt, hạn hán, điều hoà khí hậu + Môi trường sống của nhiều loài động vật có giá trị kinh tế cao, làm cho không khí trong lành - Nạn chặt phá rừng làm cho rừng đang bị cạn kiệt. b.Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng là phải kết hợp giữa khai thác có mức độ với việc bảo vệ và trồng rừng. Câu 37: Hoàn thành mối quan hệ giữa các loài sinh vật vào bảng dưới đây và cho biết: Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của Sinh vật khác loài là gì? Trang 5
6. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 Các loài khi sống chung Tên mối quan hệ và đặc điểm 1. Tảo và nấm Cộng sinh 2. Cáo và gà Sinh vật ăn sinh vật khác 3. Bò và dê trên cánh đồng Cạnh tranh 4. Giun đũa trong ruột người Kí sinh – nửa kí sinh 5. Đại bàng và thỏ Sinh vật ăn sinh vật khác 6. Địa y bám trên cành cây Hội sinh 7. Lúa và cỏ dại Cạnh tranh 8. Vi khuẩn sống với rễ cây họ đậu Cộng sinh 9. Cá ép bám vào rùa biển Hội sinh 10. Ve bét trên da trâu Kí sinh – nửa kí sinh Câu 38: Nêu những điểm cơ bản của một quần xã? Khi nào ta nói quần xã có độ đa dạng cao? * Những đặc điểm cơ bản của quần xã: - Về số lượng các loài: Mỗi quần xã được đặc trưng bởi các chỉ tiêu: độ đa dạng, độ nhiều, độ đặc trưng. - Về thành phần loài: Trong quần xã thường có một vài loài ưu thế: đó là các loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã. Trong các loài ưu thế, có một loài đặc trưng, đó là chỉ có ở một quần xã hoặc có số lượng nhiều hơn hẳn các loài khác. * Khi một quần xã gồm nhiều loài sinh vật ta nói quần xã đó có độ đa dạng cao. Câu 39: a- Muỗi thường hoạt động mạnh về đêm. Đây là ảnh hưởng của loại nhân tố sinh thái nào? Đó là ảnh hưởng của độ ẩm b- Theo em, loài chim cánh cụt ở Nam Cực và loài chim cánh cụt ở quần đảo Lagapagos ở xích đạo, loài nào có kích thước lớn hơn? Đây là ảnh hưởng của loại nhân tố sinh thái nào? Loài chim cánh cụt ở Nam Cực có kích thước lớn nhất, loài chim cánh cụt ở quần đảo Lagapagos nhỏ nhất. Đây là ảnh hưởng của nhiệt độ đến kích thước động vật. Câu 40: Tại sao khi trồng cây cảnh để trong nhà, thỉnh thoảng người ta phải đưa ra ngoài nắng? Cây để trong nhà thường là cây ưa bóng nhưng thỉnh thoảng ta phải để cây ra ngoài nắng để cây có thể quang hợp và tạo diệp lục Câu 41: Tại sao phải bảo vệ hệ sinh thái rừng? - Rừng là môi trường sống của nhiều loài sinh vật. - Bảo vệ rừng là góp phần bảo vệ các loài sinh vật, giữ cân bằng sinh thái của đất - Ngoài ra rừng có vai trò bảo vệ và chống xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước. Câu 42: Hiện tượng tự tỉa ở thực vật là mối quan hệ gì? Khi nào hiện tượng tự tỉa diễn ra mạnh mẽ? Trong thực tiễn sản xuất cần phải làm gì để tránh sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể Sinh vật, làm giảm năng suất vật nuôi, cây trồng? * Đó là mối quan hệ cạnh tranh * Khi trồng cây ở mật độ quá dày, thiếu ánh sáng * Trong troàng troït: +Troàng caây vôùi maät ñoä thích hôïp + Tæa thöa caây + chaêm soùc caây ñaày ñuû, taïo ñieàu kieän cho caây troàng phaùt trieån toát, naêng suaát cao * Trong chaên nuoâi: Khi ñaøn quaù ñoâng, nhu caàu veà thöùc aên, choã ôû trôû neân thieáu thoán, moâi tröôøng bò oâ nhieãm ta caàn phaûi taùch ñaøn, cung caáp ñaày ñuû thöùc aên cho chuùng, keát hôïp veä sinh moâi tröôøng saïch seõ, taïo ñieàu kieän cho vaät nuoâi phaùt trieån toát. Câu 43:So sánh hiện tượng cân bằng sinh học với khống chế sinh học? * Giống nhau: - Đều làm cho số lượng cá thể mỗi quần thể dao động ở trạng thái cân bằng. - Đều liên quan đến tác động của Môi trường sống. * Khác nhau: Cân bằng sinh học Khống chế sinh học - Xảy ra trong nội bộ mỗi quần thể. - Xảy ra giữa các quần thể khác loài ở Quần xã. - Nguyên nhân: do các điều kiện của Môi trường sống - Do: mối quan hệ về dinh dưỡng giữa các loài với ảnh hưởng đến tỉ lệ sinh sản và tử vong của quần thể. nhau: quan hệ đối địch trong Quần xã. Caâu 44: Ngaøy nay con ngöôøi caàn phaûi laøm gì ñeå baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng töï nhieân? * Ngaøy nay con coù caùc bieän phaùp ñeå baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng töï nhieân nhö: - Haïn cheá phaùt trieån ddaân soá quaù nhanh - Khai thaùc söû duïng coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân Trang 6
7. Trường THCS Vinh Thái – Đề cương ôn tập sinh 9 học kì II – Năm học 2013 -2014 - Baûo veä caùc loaøi sinh vaät ñaëc bieät laø caùc sinh vaät quyù hieám coù nguy cô bò tuyeät chuûng - Giaûm toái ña caùc nguoàn chaát thaõi gaây oâ nhieãm - ÖÙng duïng kieán thöùc khoa hoïc vaøo lónh vöïc troàng troït, chaên nuoâi taïo nhieàu gioáng caây troàng, vaät nuoâi môùi coù naêng suaát cao - Giaùo duïc yù thöùc töï giaùc cho moïi ngöôøi daân ñeå moïi ngöôøi ñeàu coù traùch nhieäm trong vieäc baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa mình Caâu 45: Caùc bieän phaùp caûi taïo heä sinh thaùi bò thoaùi hoùa vaø hieâu quaû cuûa töøng bieän phaùp? (Caùc bieän phaùp caûi taïo heä sinh thaùi) (Hieäu quaû) 1. Troàng caây gaây röøng a. Haïn cheá xoùi moøn ñaát, luõ luït, haïn haùn 2. Taêng cöôøng coâng taùc thuûy lôïi vaø töôùi tieâu b. Ñieàu hoøa löôïng nöôùc 3. Boùn phaân hôïp lí vaø hôïp veä sinh c. Taêng ñoä maøu môõ cho ñaát 4. Choïn gioáng vaät nuoâi vaø caây troàng thích hôïp d. Ñem laïi lôïi ích kinh teá 5. Thay ñoåi caùc loaïi caây troàng hôïp lí e. Ñaát khoâng bò caïn kieät nguoàn chaát dinh döôõng Trang 7