Đề kiểm tra chất lượng môn Sinh học Lớp 9 - Năm học 2016-2017

Nội dung text: Đề kiểm tra chất lượng môn Sinh học Lớp 9 - Năm học 2016-2017

1. SỞ GD & ĐT VĨNH PHÚC KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG CHUYÊN MÔN GIÁO VIÊN NĂM HỌC 2016-2017 MÔN: SINH HỌC - CẤP THCS ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (1,5 điểm) a) Ruột non ở người có cấu tạo như thế nào để phù hợp với chức năng của nó? b) Trong quá trình tiêu hóa thức ăn ở người, tại sao thức ăn từ dạ dày được chuyển xuống ruột non từng đợt với lượng nhỏ? Cho biết ý nghĩa sinh học của hiện tượng này. Câu 2 (1,0 điểm) a) Nêu các cách phát tán của quả và hạt ở cây hạt kín. b) Trình bày đặc điểm của quả và hạt phù hợp với cách phát tán của nó. Câu 3 (1,0 điểm) Trình bày đặc điểm hình thái của chim bồ câu thích nghi với đời sống bay lượn. Câu 4 (1,0 điểm) Trình bày điều kiện để các sinh vật trở thành một quần xã sinh vật. Số lượng các loài trong mỗi quần xã sinh vật được thể hiện thông qua những chỉ số nào? Câu 5 (1,0 điểm) a) Ở lúa 2n = 24, khi quan sát một tế bào dưới kính hiển vi thấy có 12 nhiễm sắc thể, mỗi nhiễm sắc thể gồm hai sợi crômatit dính với nhau ở tâm động. Biết quá trình phân bào diễn ra bình thường. - Tế bào trên đang ở kì nào của quá trình phân bào? - Khi tế bào này kết thúc phân bào thì tế bào con thu được có bao nhiêu nhiễm sắc thể? b) Giả sử một loài sinh vật có 2n = 6. Xét một thể đột biến của loài này, ở cặp nhiễm sắc thể số I có một nhiễm sắc thể bị mất đoạn; ở cặp nhiễm sắc thể số II có một nhiễm sắc thể bị đảo đoạn; ở cặp nhiễm sắc thể số III có một nhiễm sắc thể bị lặp đoạn. Cá thể này giảm phân bình thường, không xảy ra trao đổi chéo. - Xác định số loại giao tử tối đa được tạo ra. - Xác định tỉ lệ giao tử mang cả ba nhiễm sắc thể đột biến trong số các giao tử đột biến. Câu 6 (1,5 điểm) Lai dòng cây hoa đỏ thuần chủng với dòng cây hoa trắng thuần chủng thu được hàng nghìn hạt F 1. Khi gieo tất cả hạt này cho mọc thành cây thì thấy xuất hiện một vài cây hoa trắng, còn lại là cây hoa đỏ. Biết rằng tính trạng màu sắc hoa do một gen qui định và cấu trúc nhiễm sắc thể không thay đổi trong giảm phân. a) Biện luận và đưa ra giả thuyết để giải thích kết quả thu được. b) Làm thế nào để chứng minh giả thuyết đã nêu là đúng? Câu 7 (1,0 điểm). Trình bày các bước cơ bản để tạo ADN tái tổ hợp. Sau khi đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận, ADN tái tổ hợp sẽ hoạt động như thế nào trong trường hợp tế bào nhận là tế bào động vật và tế bào nhận là tế bào vi khuẩn? Câu 8 (1,0 điểm) a) Trình bày những khó khăn cơ bản khi nghiên cứu di truyền học ở người. b) Khi nghiên cứu về một cặp sinh đôi thấy chúng có cùng giới tính, cùng nhóm máu thì có thể kết luận chúng là sinh đôi cùng trứng hay không? Giải thích. Câu 9 (1,0 điểm) Gen M có 2025 liên kết hiđro. Trên mạch thứ nhất của gen có X1 – T1 = 125; G1 – A1 = 175. a) Xác định số nuclêôtit từng loại của gen M. b) Xác định chiều dài và số chu kì xoắn của gen M. HẾT Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh: Số báo danh:
2. SỞ GD& ĐT VĨNH PHÚC KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG CHUYÊN MÔN GIÁO VIÊN NĂM HỌC 2016-2017 HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN SINH HỌC THCS Câu Nội dung Điểm a) Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng: - Ruột non là đoạn dài nhất của ống tiêu hóa (2,8-3m) làm tăng diện tích bề mặt ruột non 0,25 - Ở ruột non có đầy đủ các enzim giúp tiêu hóa các loại thức ăn thành các chất dinh dưỡng . 0,25 - Lớp niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với vô số các lông ruột và lông cực nhỏ 1 làm cho diện tích bề mặt bên trong ruột non tăng lên rất lớn 0,25 (1,5 đ) - Có hệ thống mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc phân bố tới từng lông 0,25 ruột b) - Thức ăn chuyển xuống ruột non từng đợt vì: thức ăn ở dạ dày cần được ngấm đủ axit HCl để kích thích đóng mở môn vị một cách nhịp nhàng 0,25 - Ý nghĩa: dễ dàng trung hòa tính axit, có đủ thời gian để tuyến tụy, tuyến ruột tiết enzim giúp tiêu hóa triệt để thức ăn và hấp thụ các chất dinh dưỡng 0,25 a) - Các cách phát tán quả và hạt: phát tán nhờ gió, nhờ động vật, tự phát tán, ngoài ra quả và hạt còn được phát tán nhờ nước, con người 0,25 2 b) Đặc điểm của quả và hạt phù hợp với các kiểu phát tán: (1 đ) - Phát tán nhờ gió: hạt nhẹ, có túm lông hoặc có cánh, hạt dễ rời khỏi quả 0,25 - Phát tán nhờ động vật: hạt và quả có gai móc hoặc có chất dính hoặc là thức ăn của động vật . 0,25 - Tự phát tán: quả tự nẻ khi chín và hạt tự bắn ra khỏi quả 0,25 Đặc điểm hình thái của chim bồ câu thích nghi với đời sống bay lượn: - Thân hình thoi làm giảm sức cản không khí khi bay . 0,25 3 - Chi trước (cánh) có tác dụng quạt gió khi bay, cản không khí khi hạ cánh; chi sau (1,0 đ) có 3 ngón trước, 1 ngón sau giúp chim bám chặt vào cành khi hạ cánh 0,25 - Có lông vũ phủ bề mặt cơ thể giúp giữ nhiệt, làm giảm trọng lượng cơ thể 0,25 - Mỏ sừng, không có răng giúp làm giảm trọng lượng cơ thể 0,25 - Điều kiện để trở thành quần xã: phải có nhiều loài sinh vật khác nhau, các loài phải có cùng không gian, thời gian sống và có mối quan hệ gắn bó với nhau như một thể thống nhất 0,25 4 * Số lượng loài trong quần xã được thể hiện thông qua các chỉ số: (1,0 đ) - Độ đa dạng: mức độ phong phú về số lượng loài trong quần xã 0,25 - Độ nhiều: mật độ cá thể của từng loài trong quần xã 0,25 - Độ thường gặp: tỉ lệ % số điểm bắt gặp một loài trong tổng số điểm quan sát 0,25 a) - Tế bào có thể đang ở giai đoạn phân bào: kì cuối giảm phân I hoặc kì đầu, kì giữa giảm phân II 0,25 5 - Số lượng nhiễm sắc thể trong tế bào con thu được là: 12 nhiễm sắc thể đơn 0,25 ( 1 đ) b) - Số loại giao tử tối đa được tạo ra là: 23 = 8 loại . 0,25 - Tỉ lệ giao tử mang cả ba nhiễm sắc thể đột biến trong số các giao tử đột biến là: 1/7 . 0,25 a) * Biện luận: - Tính trạng do một gen qui định; P t/c; F1 có hàng nghìn cây hoa đỏ, chỉ một vài 6 cây hoa trắng hoa đỏ là trội so với hoa trắng. Qui ước: A – hoa đỏ; a- hoa trắng ( 1,5 đ) 0,25 - Pt/c hoa đỏ x hoa trắng F 1 thu được một vài cây hoa trắng cây hoa trắng xuất hiện do đột biến 0,25
3. * Giả thuyết sự xuất hiện cây hoa trắng: - Do đột biến gen A a trong giảm phân ở cây hoa đỏ 0,25 - Do đột biến lệch bội thể một nhiễm (2n-1): cây hoa đỏ thuần chủng khi giảm phân có cặp nhiễm sắc thể chứa gen A không phân li tạo giao tử không chứa gen A (giao tử n-1), giao tử này kết hợp với giao tử a tạo thành hợp tử 0a (2n-1) biểu hiện tính trạng hoa trắng 0,25 b) Chứng minh giả thuyết: Làm tiêu bản tế bào xôma cây hoa trắng ở F 1 và quan sát trên kính hiển vi. - Nếu các nhiễm sắc thể không có sự thay đổi về hình dạng và số lượng do đột biến gen . 0,25 - Nếu quan sát thấy ở một cặp nhiễm sắc thể nào đó thiếu đi một chiếc do đột biến lệch bội thể một (2n-1) 0,25 Các bước cơ bản tạo ADN tái tổ hợp: - Tách ADN ở tế bào cho và ADN thể truyền từ vi khuẩn hoặc virut 0,25 - Cắt và nối ADN của tế bào cho vào thể truyền ở những điểm xác định nhờ enzim cắt giới hạn và enzim nối để tạo nên ADN tái tổ hợp 0,25 7 Hoạt động của ADN tái tổ hợp trong tế bào nhận: ( 1 đ) - Ở tế bào động vật: ADN tái tổ hợp được gắn vào nhiễm sắc thể tế bào nhận, nhân đôi và truyền qua các thế hệ nhờ cơ chế phân bào và tổng hợp prôtêin do gen đó mã hóa 0,25 - Ở tế bào vi khuẩn: ADN tái tổ hợp tồn tại độc lập với nhiễm sắc thể ở tế bào chất nhưng vẫn có khả năng nhân đôi và tổng hợp prôtêin do gen qui định 0,25 a) Những khó khăn cơ bản khi nghiên cứu di truyền học ở người: - Người sinh sản muộn, đẻ ít con 0,25 - Vì lí do đạo đức xã hội: không thể áp dụng các phương pháp lai và gây đột biến ở người 0,25 8 b) ( 1 đ) - Không thể kết luận hai trẻ sinh đôi có cùng giới tính, cùng nhóm máu là sinh đôi cùng trứng 0,25 - Giải thích: Trẻ sinh đôi cùng trứng sẽ có cùng kiểu gen nên có nhiều đặc điểm giống nhau. Do vậy, nếu chỉ dựa vào giới tính và nhóm máu thì chưa đủ cơ sở để xác định hai đứa trẻ đó là sinh đôi cùng trứng 0,25 a) Số nuclêôtit từng loại của gen là: - (X1 - T1) + (G1- A1) = 125 + 175 (X1+G1) – (T1+ A1) = 300 G – A = 300 (1); Mà theo đề ra ta có: 2A + 3G = 2025 (2) 0,25 9 - Từ (1) và (2) A = T = 225; G = X = 525 . 0,25 (1 đ) b) 0 - Chiều dài của gen: Lgen = (225+525) x 3,4 = 2550 (A ) 0,25 - Số chu kì xoắn của gen: C = 2550/34 = 75 (chu kì) . 0,25 Thí sinh làm cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa Hết