Đề thi chọn học sinh giỏi môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2012-2013 (Kèm đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn học sinh giỏi môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2012-2013 (Kèm đáp án)

1. ĐÈ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 8 Môn: Sinh học (Thời gian làm bài: 150 phút) Câu 1 (2 điểm): Hãy chứng minh Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể? Câu 2(3 điểm): Xương có tính chất và thành phần hóa học nào? Nêu thí nghiệm để chứng minh các thành phần hóa học có trong xương? Câu 3 (2,5 điểm): Hệ tuần hoàn máu gồm những thành phần nào? Nêu cấu tạo của các thành phần trong hệ mạch, vì sao lại có sự khác nhau đó? Câu 4 (2 điểm): Hãy cho biết một chu kỳ co dãn của tim? Vì sao tim hoạt động liên tục, suốt đời mà không mệt mỏi? Câu 5 (2,5điểm): Phân biệt sự trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào? Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này? Câu 6 (3 điểm): a) Nêu đặc điểm, cấu tạo và chức năng của đại não người? Chứng tỏ sự tiến hóa của người so với động vật khác trong lớp thú? b) Trên một con ếch đã mổ để nghiên cứu rễ tủy, em Dũng đã vô ý thúc mũi kéo làm đứt một số rễ, bằng cách nào em có thể phát hiện được rễ nào còn, rễ nào mất? Hãy giải thích cơ sở đó? Câu 7 (3 điểm): a) Phân biệt bệnh bướu cổ do thiếu iốt và bệnh Bazơđô? b) Sơ đồ quá trình điều hòa lượng đường trong máu, đảm bảo giữ Gluco ở mức ổn định nhờ các hooc môn của tuyến tụy? Câu 8 (2 điểm): Lấy máu của 4 người: Anh, Bắc, Công, Dũng. Mỗi người là một nhóm máu khác nhau, rồi tách ra thành các phần riêng biệt (Huyết tương và hồng cầu riêng), sau đó cho hồng cầu trộn lẫn với huyết tương, thu được kết quả thí nghiệm theo bảng sau: Huyết tương Anh Bắc Công Dũng Hồng cầu Anh - - - - Bắc + - + + Công + - - + Dũng + - + - Dấu (+) là phản ứng dương tính, hồng cầu bị ngưng kết. Dấu (-) phản ứng âm tính, hồng cầu không bị ngưng kết. Hãy xác định nhóm máu của 4 người trên? Hết
2. ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM Câu 1: (2 điểm) Chức năng tế bào: - Thực hiện sự trao đổi chất và năng lượng: (0,5 điểm) - Cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động sống của cơ thể: (0,5 điểm) - Sự phân chia của tế bào giúp cơ thể lớn lên tới giai đoạn trưởng thành có thể tham gia (0,5 điểm) vào quá trình sinh sản: - Như vậy mọi hoạt động sống của cơ thể đều liên quan đến hoạt động sống của tế bào (0,5 điểm) nên tế bào còn là đơn vị chức năng của cơ thể Câu 2: ( 3 điểm) * Tính chất: Xương có 2 đặc tính cơ bản đàn hồi và rắn chắc: (1 điểm) - Nhờ tính đàn hồi nên xương có thể chống lại tất cả các lực cơ học tác động vào cơ thể, nhờ tính rắn chắc nên bộ xương có thể chống đỡ được sức nặng của cơ thể. - Xương trẻ em có tính đàn hồi cao, xương người già giòn. * Thành phần hóa học: (1 điểm) - Bao gồm chất hữu cơ còn gọi là chất cốt giao và chất khoáng chủ yếu là muối can xi, chất khoáng làm cho xương rắn chắc, cốt giao đảm bảo tính đàn hồi. * Thí nghiệm: (1 điểm) - Lấy xương đùi ếch trưởng thành ngâm trong dung dịch axit Clohiđric 10%, sau 10-15 phút lấy ra, phần còn lại rất mềm và có thể uốn cong dễ dang đó là chất hữu cơ. - Lấy xương đùi ếch trưởng thành khác đốt trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi xương không cháy nữa, không còn khói bay lên, bóp nhẹ phần xương đã đốt vụ ra như tro đó là các khoáng chất tạo cho xương rắn chắc. Câu 3: (2,5 điểm) * Hệ tuần hoàn máu gồm các bộ phận chủ yếu: Tim, động mạch, tĩnh mạch, mao mạch và (0,5 điểm) hệ bạch huyết * Hệ mạch gồm có động mạch, tĩnh mạch và mao mạch: - Động mạch và tĩnh mạch đều được cấu tạo bởi 3 lớp chính: Biểu bì, cơ trơn và mô liên (1 điểm) kết tuy nhiên động mạch dày hơn tĩnh mạch vì động mạch dẫn máu từ tim đến cơ quan phải chịu áp lực lớn còn tĩnh mạch dẫn máu từ cơ quan về tim nên áp lực tác dụng lên thành mạch nhỏ hơn. - Mao mạch chỉ gồm có một lớp biểu bì dẹt để các chất dinh dưỡng và oxi ở trong máu (1 điểm) thấm qua đến tế bào và ngược lại chất bài tiết từ tế bào thấm qua nước mô rồi vào máu một cách dễ dàng Câu 4: (2 điểm) - Một chu kỳ hoạt động tim gồm 3 pha, khoảng 0,8 giây, pha co 2 tâm nhĩ 0,1 giây; pha (1 điểm) co 2 tâm thất 0,2 giây, giãn chung 0,4 giây. - Tâm nhĩ co 0,1 giây, ghỉ 0,7 giây, tâm thất co 0,3 giây, nghỉ 0,5 giây thời gian nghỉ (1 điểm) ngơi nhiều đủ phục hồi hoạt động Câu 5: ( 2,5 điểm) (1 điểm) Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể là sự trao đổi vật chất giữa cơ thể với môi trường ngoài. Cơ thể lấy thức ăn nước, muối khoáng và oxi từ môi trường ngoài đồng thời thải khí CO2 và chất thải ra môi trường ngoài thông qua hệ tiêu hóa, hệ hô hất, hệ bài tiết. - Sự trao đổi chất ở cấp độ tế bào là sự trao đổi chất giữa tế bào với môi trường trong, tế (0,75 bào tiếp nhận các chất dinh dưỡng và oxi từ máu vào nước mô sử dụng cho các hoạt động điểm) sống, đồng thời thải các sản phẩm phân hủy vào môi trường trong để đưa đến các cơ quan bài tiết. - Mối quan hệ: Trao đổi chất ở cơ thể tạo điều kiện cho trao đổi chất ở tế bào, ngược lại (0,75 trao đổi chất ở tế bào giúp cho tế bào tồn tại và phát triển là cơ sở cho sự tồn tại và phát điểm) triển của cơ thể. Như vậy, trao đổi chất ở 2 cấp độ liên quan mật thiết với nhau đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển trao đổi chất là đặc trưng cơ bản của sự sống. Câu 6: (3 điểm)
3. a) – Khối lượng não so với cơ thể người lớn hơn các động vật thuộc lớp thú. (1 điểm) - Vỏ náo có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặc chứa các nơron (khối lượng chất xám lớn) - Ở người, ngoài các trung khu vận động và cảm giác như các động vật thuộc lớp thú còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ (nói, viết, hiểu tiếng nói và chữ viết). b) – Kích thích mạnh một chi trước, chi sau bên nào co thì chứng tỏ rễ trước bên đó còn (1 điểm) - Kích thích lần lượt chi sau mà không thấy co chi nào cả thì chắc chắn rễ sau bên đó đã đứt. * Giải thích: - Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương đi ra cơ quan đáp ứng (1 điểm) (cơ chi) - Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các thụ quan về trung ương. Câu 7: ( 3 điểm) a) Phân biệt bệnh bướu cổ do thiếu iốt với bệnh Bazơđô: Bệnh bướu cổ Bệnh Bazơđô Do thiếu iốt trong khẩu phần ăn, Tirôxin Tuyến giáp hoạt động mạnh, tiết Nguyên nhân không tiết ra được, tuyến yên tiết hooc môn nhiều Tirôxin làm tăng quá trình (0,75 điểm) thúc đẩy tuyến giáp phải hoạt động mạnh TĐC, tăng tiêu dùng oxi. Hậu quả và - Tuyến nở to bướu cổ - Nhịp tim tăng hồi hộp, căng cách khắc thẳng, mất ngủ, sút cân, bướu cổ, phục mắt lồi (0,75 điểm) - cần bổ sung iốt vào thành phần thức ăn. - Hạn chế thức ăn có iốt. b) (1,5 điểm): Khi đường huyết tăng Khi đường huyết giảm (+) (+) (-) (-) Đảo tụy Tế bào  Tế bào Insulin Glucagôn Glucozơ Gliconzen Glucozơ Đường huyết giảm Đường huyết tăng đến mức bình thường lê mức bình thường (+) kích thích (-) kìm hãm Câu 8 (2 điểm): Nhóm máu từng người như sau: Anh Nhóm máu: O 0,5 Bắc Nhóm máu: AB 0,5 Công Nhóm máu: A (hoặc B) 0,5 Dũng Nhóm máu B (hoặc A) 0,5
4. PHÒNG GD&ĐT HẠ HÒA KÌ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 8 Năm học: 2012 – 2013 Môn: Sinh học Thời gian: 120 phút (không kể thời gian giao đề) Câu 1(4 điểm). Trình bày vai trò của các tế bào bạch cầu trong quá trình bảo vệ cơ thể ? Câu 2(5 điểm). So sánh tiêu hóa ở dạ dày và ruột non? Khác biệt cơ bản giữa tiêu hóa ở dạ dày và ruột non là gì ? Câu 3(3 điểm). Giải thích mối quan hệ qua lại giữa đồng hóa và dị hóa trong quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng ở tế bào ? Câu 4(4 điểm). Trình bày cơ chế thành lập phản xạ có điều kiện theo quan điểm Paplôp ? Trình bày quá trình thành lập và ức chế phản xạ có điều kiện đã thành lập để hình thành một phản xạ mới qua một ví dụ tự chọn ? Câu 5(4 điểm). Có hai thí nghiệm sau: Thí nghiệm 1: Ngâm một xương đùi ếch trưởng thành trong dung dịch HCl 10% với thời gian 10 đến 15 phút. Thí nghiệm 2: Đốt một xương đùi ếch trên ngon lửa đèn cồn đến khi không còn khói bay lên. Hãy xác định kết quả trong hai thí nghiệm trên ? Từ đó em hãy rút ra kết luận ? Ghi chú: Cán bộ coi không được giải thích gì thêm.
5. H­íng dÉn chÊm vµ biÓu ®iÓm Thi häc sinh giái Môn Sinh học lớp 8 năm học 2012 - 2013 Câu 1 (4 điểm): - Bạch cầu trung tính và bạch cầu mônô tiêu diệt các vi khuẩn xâm nhập bằng cơ chế thực bào (1,5 đ) - Bạch cầu limphô B tiết kháng thể vô hiệu hóa TB vi khuẩn (1,25đ) - Bạch cầu limphô T phá hủy những TB của cơ thể bị nhiễm vi khuẩn (1,25đ) Câu 2( 5đ): a.Giống nhau(2đ): - Biến đổi lý học có các hoạt động giống nhau: Co bóp nhờ các lớp cơ, tiết enzim có tác dụng để đảo trộn thức ăn thấm enzim, hòa loãng thức ăn (1đ) - Biến đổi hóa học với sự tham gia của các enzim tiêu hóa phân cắt thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn (1đ). b.Khác nhau(3đ): Điểm so sánh Tiêu hóa dạ dày Tiêu hóa ở ruột non Biến đổi lý học - Hoạt động: Mạnh nhờ có 3 lớp dày Yếu hơn vì chỉ có 2 lớp cơ (0,25đ) mỏng - Kết quả: Thức ăn được co bóp mạnh nên Không có tác dụng làm nhỏ (0,25đ) nhỏ thức ăn Biến đổi hóa học -Hoạt động: Chỉ có emzim pepsin phân cắt Có đầy đủ các loại enzim (0.75đ) protein và enzim amilaza nước phân cắt các loại thức ăn bọt hoạt động trong giai đoạn đầu phân cắt tinh bột -Kết quả: Chỉ có protein chuỗi dài thành Tất cả các loại thức ăn đều (0,75đ) chuỗi ngắn 3-10axit amin và được phân cắt thành các một phần tinh bột thành đường phân tử chất dinh dưỡng. Các đôi trong giai đoạn đầu. Các sản phẩm này có khả năng sản phẩm này chưa có khả năng hấp thụ hấp thụ c. Điểm khác nhau cơ bản(1 đ): Tiêu hóa ở ở dạ dày chủ yếu là biến đổi lý học còn tiêu hóa ở ruột non chủ yếu là biến đổi hóa học Câu 3(3 điểm): - Định nghĩa đồng hóa và dị hóa( 1đ) - Chất tổng hợp trong đồng hóa là nguyên liệu để dị hóa phân giải (1đ)
6. - Năng lượng giải phóng trong dị hóa được dùng để tổng hợp chất trong đồng hóa (1đ) Câu 4(4 điểm): - Cơ chế thành lập phản xạ có điều kiện: Là sự thành lập đường liên hệ thần kinh tạm thời giữa các vùng trên vỏ não khi các vùng này cùng hưng phấn (1đ) Lấy ví dụ về sự thành lập phản xạ tiết nước bọt khi nhìn thấy ánh đèn của chó trong thí nghiệm của paplop để minh họa cho cơ chế (1 đ) - Ví dụ: HS cần lấy ví dụ đạt được các yêu cầu sau: + Nêu được quá trình thành lập 1 phản xạ có điều kiện(Chú ý thời gian tác động của kích thích có điều kiện tác động trước kích thích không điều kiện một thời gian ngắn) (1 đ) + Nêu được quá trình ức chế phản xạ có điều kiện đã thành lập đó để thành lập một phản xạ mới (1 đ) Ví dụ tham khảo: + Mỗi lần đánh kẻng cho gà ăn; sau nhiều lần kết hợp hình thành ở gà phản xạ có điều kiện: nghe tiếng kẻng thì chạy về để ăn. + Sau đó ta đánh kẻng nhưng không cho gà ăn đồng thời dùng sào đuổi gà đi, sau nhiều lần làm như vậy gà sẽ bị ức chế phản xạ có điều kiện nghe tiếng kẻng thì chạy về để ăn và hình thành phản xạ mới nghe tiếng kẻng thì bỏ chạy ( Đây là mẹo mà Trạng Quỳnh đã dùng để ăn trộm mèo vua) Câu 5(4 điểm): - Kết quả thí nghiệm(2 đ): TN1: Xương mềm ra dễ uốn cong (1đ) TN2: Xương dòn dễ vỡ (1đ) -Kết luận(2đ): + Xương được cấu tạo từ chất vô cơ (Từ TN1) (0,5đ) làm cho xương bền chắc(0,5đ) và chất hữu cơ(Từ TN2)(0,5đ) làm cho xương mềm dẻo(0,5đ)