Đề khảo sát học sinh giỏi môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2016-2017

Nội dung text: Đề khảo sát học sinh giỏi môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2016-2017

1. PHÒNG DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI HUYỆN NĂM HỌC 2016- 2017 Môn: Sinh học 8 Thời gian làm bài: 120 phút Câu 1 (3,5 điểm) a. Tóm tắt thí nghiệm chứng minh các thành phần hoá học của xương. Từ thí nghiệm em rút ra được kết luận gì ? b. Xương dài có cấu tạo hình ống, ở đầu xương có các nan xương xếp hình vòng cung. Những đặc điểm đó có ý nghĩa gì phù hợp với chức năng nâng đỡ của xương ? Hãy lấy 2 ví dụ về sự ứng dụng đặc điểm đó trong đời sống của con người ? Câu 2 (3,5 điểm) a. Những đặc điểm cấu tạo nào của các cơ quan trong đường dẫn khí có tác dụng làm ấm, làm ẩm không khí đi vào phổi và tham gia bảo vệ phổi tránh khỏi các tác nhân có hại ? b. Vì sao nói phế nang là đơn vị cấu tạo và đơn vị chức năng của phổi ? Câu 3 (2,5 điểm) Lấy máu của 4 người: An, Bình, Cúc, Yến mỗi người là một nhóm máu khác nhau. Rồi tách ra thành các phần riêng biệt (huyết tương và hồng cầu riêng). Sau đó cho hồng cầu trộn lẫn với huyết tương, thu được kết quả như sau: Huyết tương An Bình Cúc Yến Hồng cầu An - - - - Bình + - + + Cúc + - - + Yến + - + - Dấu (+) là phản ứng dương tính, hồng cầu bị ngưng kết; dấu (-) là phản ứng âm tính, hồng cầu không bị ngưng kết. Hãy xác định nhóm máu của 4 người trên. Câu 4 (1,5 điểm) a.Tại sao thức ăn tiêu hoá ở dạ dày được chuyển xuống ruột non từng đợt với lượng nhỏ ? Ý nghĩa sinh học của hiện tượng này ? b.Những chất dinh dưỡng nào được hấp thụ ở ruột non. Câu 5 (3 điểm) a. Nêu điểm khác nhau giữa nước tiểu ở nang cầu thận với nước tiểu ở bể thận ? b. Nguyên nhân dẫn đến bệnh sỏi thận và sỏi bóng đái ? Cách phòng tránh các bệnh đó Câu 6 (3 điểm) a. Có người nói “ Bên cạnh não, tuỷ cũng có vai trò điều khiển sự vận động của cơ thể”. Bằng kiến thức đã học em hãy thiết kế một thí nghiệm trên ếch đồng để chứng minh điều người đó nói là đúng. b. Giải thích tại sao người say rượu thường có biểu hiện “Chân nam đá chân chiêu” trong lúc đi ? Khoa học hiện nay có thể nối các dây thần kinh bị đứt ở các vết thương, sau một thời gian hoạt động thần kinh liên quan đến vùng bị tổn thương được phục hồi. Hãy cho biết tế bào thần kinh có đặc tính nào mà y học có thể làm được như vậy ? Câu 7 (3 điểm) a. Cấu trúc nào của tim, mạch đảm bảo cho máu chỉ vận chuyển một chiều trong hệ tuần hoàn ? Trình bày vai trò của cấu trúc đó ? b. Giải thích vì sao gọi dây thần kinh tủy là dây pha ?
2. HƯỚNG DẪN CHẤM BÀI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI Năm học: 2015 - 2016 Môn thi: SINH HỌC 8 Câu Ý Nội dung Điểm + Thí nghiệm Bước 1: Lấy một xương dài đem đốt chỉ còn lại tro màu trắng. Đó là các 0,5 muối vô cơ, phần cháy hết là chất hữu cơ. Bước 2: Ngâm xương dài vào dung dịch HCl loãng, xương còn nguyên a vẹn hình dạng nhưng mềm. Chỉ còn chất hữu cơ trong xương. 0,5 + Kết luận: - Xương được cấu tạo chất hữu cơ và chất vô cơ. 0,5 - Nhờ sự kết hợp tỉ lệ giữa chất hữu cơ và chất vô cơ mà 0,5 xương có 2 đặc tính cơ bản là đàn hồi và rắn chắc. 1 +Ý nghĩa: - Thân xương dài có hình ống có tác dụng làm cho xương nhẹ mà vẫn 0,5 chắc chắn. - Đầu xương và các xương ngắn có các nan xương xếp hình vòng cung b có tác dụng: xương nhẹ, tán lực đều về các phía tăng khả năng chịu lực 0,5 của xương. + Ví dụ: Trụ cầu, khung xe đạp có hình ống Mái nhà bê tông của một số nhà hát có hình vòm không cần cột 0,5 chống đỡ có các thanh sắt đan nhau hình vòng cung. + Những đặc điểm có tác dụng làm ấm, làm ẩm không khí khi đi vào phổi: 0,5 - Khí quản có lớp niêm mạc tiết chất nhày có tác dụng làm ẩm. 0,5 - Mũi có lớp mao mạch dày đặc có tác dụng làm ấm không khí đi vào phổi. 0,5 + Đặc điểm tham gia bảo vệ phổi tránh khỏi các tác nhân có hại là: a - Lông mũi giữ lại các hạt bụi lớn, chất nhày do niêm mạc mũi tiết ra giữ 0,5 lại các hạt bụi nhỏ, lớp lông rung quét bụi ra khỏi khí quản. 0,5 - Sụn thanh thiệt đậy kín đường hô hấp cho thức ăn không lọt vào khi 2 nuốt. - Họng có tuyến amiđan và tuyến VA chứa nhiều tế bào limphô tiết kháng thể vô hiệu hoá các tác nhân gây nhiễm. Chứng minh phế nang là đơn vị cấu tạo và chức năng của phổi: - Trong mỗi lá phổi đều được cấu tạo bởi các phế nang tập hợp thành cụm 0,5 và được bao bởi mạng lưới mao mạch dày đặc. b - Quá trình trao đổi khí ở phổi xảy ra tại các phế nang: ôxi từ không khí trong phế nang vào máu và khí cácbonnic từ máu vào không khí trong phế 0,5 nang. - Hồng cầu của An không bị huyết tương của ai làm kết dính nên nhóm 0,5 máu của An là nhóm máu chuyên cho. Vậy An có nhóm máu O. 0,25 - Hồng cầu của Bình đều bị huyết tương bị kết dính trừ của mình nên là 0,5 3 nhóm máu chuyên nhận. Vậy Bình có nhóm máu AB. 0,25 - Vì mỗi người 1 nhóm máu nên Cúc và Yến không thể có nhóm máu O 0,5 hoặc AB, chỉ có thể là A hoặc B. Vậy nên nếu Cúc có nhóm máu A thì Yến có nhóm máu B và ngược 0,5
3. Câu Ý Nội dung Điểm lại. (Nếu học sinh lập luận khác nhưng đúng vẫn cho điểm bình thường) a . Ruột non không phải nơi chứa thức ăn mà chủ yếu là tiêu hoá và hấp 0,5 thụ thức ăn. + Ý nghĩa: - Kịp trung hoà tính axít trong thức ăn. 0,25 - Có thời gian để các tuyến tuỵ, tuyến ruột tiết enzim. 0,25 4 - Đủ thời gian tiêu hoá triệt để thưc ăn. 0,25 - Đủ thời gian hấp thụ các chất dinh dưỡng cung cấp cho cơ thể. 0,25 b. Các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non : Đường đơn , Axit a min, 0,5 glixerin , axit béo , các thành phần của nucleotit, vitamin, muối khoáng , nước . Nước tiểu đầu Nước tiểu chính thức - Có chứa chất dinh dưỡng và các ion cần - Không có chất dinh dưỡng. 0,5 a thiết. 0,5 - Hàm lượng chất độc hại thấp. - Hàm lượng chất độc hại cao.0,5 - Thể tích nhiều. - Thể tích ít. + Nguyên nhân dẫn đến bệnh sỏi thận và bóng đái: 5 - Khẩu phần ăn uống không hợp lí: ăn quá nhiều chất tạo sỏi, ăn quá 0,25 chua, 0,25 - Uống ít nước. 0,25 b - Nhịn đi tiểu nhiều. + Cách phòng tránh: 0.25 - Hạn chế ăn các chất có khả năng tạo sỏi. 0,25 - Uống đủ nước để bù lượng nước thải ra. 0,25 - Không nên nhịn tiểu lâu. - Chuẩn bị một con ếch đã được hủy não treo trên giá để khoảng 3-5 phút 0,5 cho hết choáng. - Dùng bông tẩm dung dịch HCl 0,3% kích thích vào một vùng da trên 0,5 thân ếch. - Hiện tượng: Ếch có phản xạ co chân gạt miếng bông ra. 0,5 a - Kết luận: Qua thí nghiệm ta thấy mặc dù đã hủy não chỉ còn tủy nhưng chân ếch vẫn cử động khi bị kích thích, chứng tỏ tủy có vai trò điều khiển 0,5 sự vận động của cơ thể, đúng như nhận định trên. (Học sinh có thể dùng những kích thích khác nhưng làm đúng quy trình, 6 nêu được hiện tượng để đi đến kết luận vẫn cho điểm bình thường) - Người say rượu “Chân nam đá chân chiêu” là do rượu đã ngăn cản, ức 0,5 chế sự dẫn truyền xung thần kinh qua xinap giữa các tế bào có liên quan đến tiểu não khiến sự phối hợp các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể bị ảnh hưởng. b - Do nơron có khả năng tái sinh phần cuối sợi trục nếu thân không bị tổn 0,5 thương. Chính nhờ vậy khi dây thần kinh bị đứt được nối lại, thì sau khoảng nửa năm nhờ hiện tượng tái sinh mà hoạt động thần kinh liên quan đến vùng bị tổn thương được phục hồi. - Cấu trúc đảm bảo máu chỉ vận chuyển một chiều trong hệ tuần hoàn là 0,5 van. 7 a - Van nhĩ thất: Cho máu chảy một chiều từ tâm nhĩ vào tâm thất. 0,5 - Van động mạch: Cho máu chảy một chiều từ tâm thất vào động mạch. 0,5
4. Câu Ý Nội dung Điểm - Van tĩnh mạch: Giúp máu chảy trong các tĩnh mạch ngược hướng trọng 0,5 lực về tim. Dây thần kinh tủy là dây pha vì: - Mỗi dây thần kinh tủy gồm các nhóm sợi thần kinh cảm giác nối với tủy 0,5 sống qua rễ sau và nhóm sợi thần kinh vận động nối với tủy sống bằng rễ b trước. - Khi đi qua giữa 2 khe đốt sống liên tiếp 2 nhóm này nhập lại thành dây 0,5 thần kinh tủy , dây thần kinh tủy vừa dẫn truyền xung thần kinh hướng tâm và ly tâm nên được gọi là dây thần kinh pha .