Sáng kiến kinh nghiệm: "Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học môn khám phá môi trường xung quanh đạt kết quả cao"

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm: "Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học môn khám phá môi trường xung quanh đạt kết quả cao"

1. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5-6 TUỔI HỌC MƠN KHÁM PHÁ MƠI TRƯỜNG XUNG QUANH ĐẠT KẾT QUẢ CAO NỘI DUNG SÁNG KIẾN I. Giải pháp cũ thường làm Những nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi trẻ mầm non cho thấy: Tâm hồn trẻ rất ngây thơ và trong sáng, trẻ “Chơi mà học và học bằng chơi” thế giới xung quanh qua “lăng kính chủ quan” của trẻ, tất cả đều mới lạ “với biết bao điều kỳ diệu!” và “Vì sao lại thế?” hay “Vì sao thế nhỉ?” luơn là những câu hỏi thắc mắc, là những điều trẻ luơn khao khát muốn biết, muốn tìm hiểu và khám phá! Cĩ lẽ ngay từ lúc cất tiếng khĩc chào đời cho tới khi biết cầm nắm các vật trên tay, hay khi trẻ biết bước những bước đi chập chững đầu tiên của cuộc đời, trẻ đã muốn tìm hiểu và khám phá về thế giới xung quanh? Quả thực! Hoạt động khám phá khoa học về mơi trường xung quanh cĩ tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển tâm lý của trẻ lứa tuổi mầm non nĩi chung và độ tuổi mẫu giáo 5-6 tuổi nĩi riêng. Vì vậy cho trẻ khám phá khoa học về mơi trường xung quanh chính là tạo điều kiện, cơ hội và tổ chức các hoạt động để trẻ tích cực tìm tịi phát hiện về các hiện tượng sự vật xung quanh. Đây thực chất là quá trình tạo ra mơi trường hoạt động, tạo ra các tình huống và tổ chức các hoạt động cho trẻ tiếp xúc, trải nghiệm với các sự vật hiện tượng của mơi trường xung quanh, qua đĩ trẻ hiểu biết về đặc điểm, tính chất, các mối quan hệ, sự thay đổi và phát triển của chúng giúp trẻ học được các kỹ năng quan sát, phân nhĩm, phân loại, đo lường, phán đốn và giải quyêt vấn đề, chuyển tải ý kiến của mình và đưa ra kêt luận về các sự vât hiện tượng đã quan sát, tiếp xúc. Hoạt động cho trẻ tiếp xúc tìm tịi, khám phá mơi trường xung quanh giúp trẻ được tiếp xúc với mơi trường tự nhiên và mơi trường xã hội, trẻ lĩnh hội những kiến thức sơ đẳng, những hiểu biết, những kinh nghiệm để trẻ học cách làm người chính vì thế khi hướng dẫn cho trẻ làm quen với bất kỳ một đối tượng nào của mơi trường xung quanh tơi luơn cho trẻ quan sát, tiếp xúc vào các hoạt động đối tượng nhiều lần bằng nhiều giác quan ( nhìn, nghe, ngửi sờ, nếm ) Trên cơ sở đĩ trẻ mới hiểu biết đúng đắn về đối tượng. Cho trẻ tự nĩi lên những hiểu biếi về đối tượng. Qua đĩ, hiểu biết của trẻ về đối tượng được củng cố và chính xác hơn ngơn ngữ được phát triển. Cho trẻ vận dụng những kinh nghiệm và những hiểu biết đã cĩ về đối tượng và các hoạt động hàng ngày ,vui chơi lao động và các hoạt động khác . Nhờ vậy, trẻ sẽ cĩ nhiều hiểu biết đầy đủ, sâu sắc về đối tượng đã làm quen . Do đĩ cho trẻ khám phá khoa học về mơi trường xung quanh sẽ phát triển ở trẻ kỹ năng nhận thức, kỹ năng xã hội đồng thời giáo dục thái độ ứng xử và thái độ Trang 1
2. khoa học , trẻ biết cách học, cách nghĩ cách hành động khám phá mơi trường xung quanh. Trên thực tiễn hiện nay các tiết học “ Khám phá khoa học mơi trường xung quanh ” cho trẻ 5-6 tuổi cịn nhiều hạn chế các tiết dạy phần lớn cịn thụ động, gập khuơn theo gợi ý hướng dẫn của chương trình nên trẻ chưa hứng thú học tập.Vì thế, là một giáo trực tiếp giảng dạy, tơi luơn suy nghĩ, tìm tịi để tìm ra các biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi lớp tơi học mơn khám phá khoa học mơi trường xung quanh đạt kết quả cao. Chẳng hạn như khi dạy trẻ tiết khám phá khoa học đề tài: Trị chuyện với trẻ về cơng việc của nghề nơng. Chủ đề: nghề nghiệp Lứa tuổi: 5-6 tuổi *. Chuẩn bị - Tranh ảnh về nghề nơng . - Bài hát “lớn lên cháu láy máy cày” “hạt gạo làng ta” - Tranh lơ tơ dụng cụ của nghề nông và một số nghề khác. *. Tiến hành: *.Trị chuyện với trẻ: Cơ cho cháu hát bài hát “ lớn lên cháu lái máy cày” Các con vừa hát bài hát là gì? Cơ hỏi trẻ : Nghề gì cĩ trong bài hát ? - Bác nơng dân làm ra những gì ? - Để biết được điều này, chúng ta cùng tìm hiểu về công việc của bác nông dân nhé ! * Bé thích làm bác nông dân Cơ cho trẻ lần lượt xem các bức tranh và đàm thoại: * Con xem cơ cĩ tranh gì ? Tranh 1: Làm đất  Muốn gieo cấy, việc đầu tiên bác nơng dân phải làm là việc gì ?  Bác làm đất như thế nào? Bác cần dụng cụ gì để làm đất ?  Thử đốn xem bác trai hay gái làm đất? Cày ruộng là công việc rất nặng nhọc, cần có sức khỏe nên bác trai hay làm hơn.  Trong tranh còn thấy con gì giúp bác nông dân làm việc ?  Con trâu ở phía nào bác nông dân ? Bác nông dân rất yêu quý con trâu vì nó đã giúp bác làm việc nặng nhọc. Công việc đầu tiên của bác là làm cho đất tươi xốp, bằng phẳng, bác sử dụng cái cày, cái bừa và con trâu để giúp bác cày ruộng,ngày nay khoa học tiến bộ hơn đã cĩ máy cày, máy bơi làm thay cho con trâu và cho nơng dân đỡ vất vả. Cơ cho trẻ xem hình ảnh máy cày, máy bơi. * Tranh 2: Cấy lúa  Cơng việc gì tiếp theo sau khi làm đất? Trang 2
3.  Bác nơng dân cấy lúa như thế nào? Vì sao phải cấy thẳng hàng?  Khi cấy lúa xong, muốn cây lúa tốt thì bác nơng dân phải làm gì ? *.Tranh 3: xịt thuốc  Tại sao phải xịt thuốc ?  Khi xịt thuốc bác cần dụng cụ gì ?  Cây lúa là một loại cây cần nhiều nước, nên phải dùng gầu dây để tát nước, ngày nay hiện đại hơn, dùng máy để bơm nước vào ruộng, ngoài ra còn nhổ cỏ, bón phân, xịt thuốc trừ sâu cho lúa. Nhờ sự chăm sóc của bác mà cây lúa lớn nhanh thành cánh đồng lúa cho ta hạt lúa hạt gạo cho chúng ta ăn. * Tranh 3: Gặt lúa - Khi lúa chín có màu gì ? Bác nông dân sẽ làm gì ? - Khi gặt bác nông dân cần dụng cụ gì để gặt ? - Bác cầm cái liềm bằng tay nào ? - Ngoài cắt bằng tay, bây giờ còn cắt bằng gì rất nhanh nữa ? cơ cho trẻ xem tranh - Ngày nay khoa học tiến bộ đã cĩ máy cắt lúa vì thế người nơng dân đỡ vất vả hơn,cơ cho trẻ xem tranh máy cắt. - Gặt xong bác sẽ làm gì ? - Hạt lúa đem làm gì gì mới thành gạo ? - Gạo chế biến như thế nào mới thành cơm ? - Ngoài nấu thành cơm gạo còn làm những gì nữa ? cịn làm được một số loại bánh nữa đĩ như: bánh canh, bún, bánh ống - Để làm ra hạt thóc, hạt gạo, công việc đầu tiên của bác nông dân là phải làm đất, gieo mạ, cấy, chăm sóc mới thu hoạch. - Ngoài việc trồng lúa , bác còn phải làm công việc gì nữa ? trồng rau, ngơ, khoai, săn, cây ăn quả - Trồng lúa là công việc đặc trưng của nghề nông. Một nghề làm ra rất nhiều sản phẩm nuôi sống con người. - Con thấy bác nông dân làm việc như thế nào ? Con có yêu bác nông dân không ? Chúng ta phải làm gì để biết ơn và kính trọng bác ? Giáo dục trẻ phải yêu quý các nghề ,kính trọng những người đã làm ra sản phẩm cho chúng ta sử dụng, chăm ngoa học giỏi để trở thành cháu ngoan của Bác Hồ. * Trị chơi củng cố  Trị chơi : ai chọn đúng? Cách chơi: trẻ sẽ tìm chọn các tranh lơ tơ cĩ vẽ cơng cụ hoặc các sản phẩm của bác nơng dân làm ra, rồi sau đĩ đem về nhĩm của mình . Cơ kiểm tra số lượng tranh lơ tơ mà trẻ tìm đúng trong mỗi nhĩm, tuyên dương các nhĩm chơi tốt. - Cơ cho trẻ chơi vài lần. Trang 3
4. - Với những tiết học khác tơi cũng tìm tịi tương tự và tiến hành dạy trẻ.Bằng cách tiến hành các tiết học như trên tơi thấy cĩ những ưu và khuyết điểm sau: * Ưu điểm: + Giờ học tiến hành nhẹ nhàng và đạt kết quả + Trẻ thu nhận kiến thức, kỹ năng cần đạt + Mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ + Cơ giáo cĩ kinh nghiệm nâng cao trình độ chuyên mơn, nghiệp vụ. * Khuyết điểm: + Trẻ chưa thực sự hứng thú tham gia các hoạt động, + Trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc dạy học đã cĩ song chưa phong phú về chủng loại, thiếu những hình ảnh đẹp, sinh động và hấp dẫn trẻ quan sát. Mơi trường khơng gian cho trẻ hoạt động cịn hẹp về diện tích. + Nhận thức của của một số phụ huynh cịn chưa đồng đều nên sự quan tâm đến việc học của trẻ cịn hạn chế. + Số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều vế chất lượng, số ít cịn nhút nhát trong việc tiếp xúc, khám phá các thí nghiệm các sự vật hiện tượng Trong thế giới xung quanh trẻ. II. Giải pháp mới cải tiến Là một giáo viên đã cĩ thâm niên nhiều năm cơng tác, trực tiếp chăm sĩc và giảng dạy trẻ, nắm bắt được những hạn chế nêu trên tơi luơn trăn trở làm thế nào để tìm ra các biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi lớp tơi học mơn khám phá khoa học mơi trường xung quanh đạt kết quả cao. Để giúp trẻ khám phá khoa học đạt kết quả, tơi nhận thấy trước hết cần phải: 1. Xây dựng mơi trường học tập cho trẻ. Như chúng ta đều biết: Trẻ mầm non nĩi chung và đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi nĩi chung, mơi trường học tập cĩ vị trí to lớn trong việc nhận thức của trẻ, vì mơi trường học tập là nơi để trẻ tiếp xúc hằng ngày, hàng giờ. Bởi vậy, tơi đã tổ chức xây dựng mơi trường cĩ tác dụng mạnh mẽ lên trẻ, tạo cho trẻ hứng thú, thích thú, thích tị mị, thích tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh trẻ. Từ đĩ giúp trẻ học tốt. Thực tế lớp tơi đã được nhà trường trang bị đồ dùng đồ chơi song vẫn cịn thiếu một số đồ dùng như: các mẫu đồ chơi chưa hấp dẫn trẻ gĩc thiên nhiên cịn nghèo số cây ít, các loại cây chưa phong phú nhất là các đồ dùng cho trẻ làm thí nghiệm thực hành, khơng gian để trẻ thực hành cịn chật hẹp Trước yêu cầu thực tế trong quá trình giảng dạy mơn khám phá khoa học mơi trường tơi luơn băn khoăn trăn trở muốn giờ học đạt kết quả cao thì yêu cầu giáo viên phải cĩ đầy đủ đồ dùng học tập và tạo ra mơi trường học tập của trẻ phải thật tốt từ đĩ tơi đã đặt ra cho mình kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho giảng dạy bằng các biện pháp sau: Ngay từ đầu năm học tơi mạnh dạn đề xuất với ban giám hiệu nhà trường trang bị thêm cho các lớp các thiết bị đồ dùng dạy học như : tranh ảnh lơ tơ, và Trang 4
5. một số các mơ hình mơ phỏng để phục vụ dạy học .Tơi đã thay đổi lại mơi trường học tập trong lớp tạo ra mơi trường đẹp hấp dẫn trẻ bằng cách tơi tìm hiểu yêu cầu của các chủ đề căn cứ vào cấu trúc phịng học của lớp mình đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi 5-6 tuổi để tạo mơi trường đẹp xung quanh trẻ. Để gây ấn tượng cho trẻ tơi sưu tầm thiết kế các hình ảnh ngộ nghĩnh đáng yêu cĩ mầu sắc đẹp, bố cục hợp lý và đặt tên thật ngộ nghĩnh phù hợp với tâm lý của trẻ. Ví dụ: Mảng chủ đề tơi trang trí ở vị trí chính để trẻ dễ nhìn thấy, nội dung của các mảng chủ đề thường tổng hợp các hình ảnh về chủ đề như : nghề nghiệp, thế giới động vật cĩ động vật nuơi trong gia đình, cĩ động sống trong rừng, các con vật sống dưới nước Để gây hứng thú cho trẻ trong các gĩc tuỳ theo từng chủ đề mà tơi cĩ thể chuẩn bị mảng kiến thức và các đồ dùng nguyên vật liệu, phù hợp để trang trí các gĩc phù hợp với nội dung của gĩc đĩ. Ví dụ: Giấy màu, tranh ảnh cũ, báo, tạp chí, sáp màu, màu nước, đất nặn, vải vụn, len sợi, lá cây, vỏ hạt dưa Những nguyên vật liệu này tơi sắp xếp ở gĩc tạo hình và luơn để ở các trạng thái mở giúp trẻ dễ lấy, dễ sử dụng khi vào hoạt động Hay gĩc học tập, gĩc sách tơi bố trí trên giá chủ yếu là sách vẽ về các nghành nghề, về các con vật, cây cối, hoa, lá, quả và các loại tranh ảnh vừa tầm với trẻ để trẻ dễ xem, với các đồ dùng dưới các dạng hột hạt, sỏi, vỏ hến tơi đều đựng vào các hộp và mỗi hộp đều gắn mác bằng các hình ảnh rõ ràng để trẻ dẽ nhìn thấy và dễ lấy khi chơi, các tranh lơ tơ được phân loại để vào các ơ giá vừa dễ lấy vừa dễ tìm như lơ tơ con vật vào một ơ, lơ tơ các loại hoa quả vào một ơ, đối với tranh đều cĩ các ký hiêụ tương ứng để trẻ dễ nhận biết. Để tạo cho trẻ cĩ mơi trường và khơng gian tiếp xúc với các sự vật hiện tượng một cách tốt nhất tơi đã chú trọng đến việc xây dựng gĩc thiên nhiên cho trẻ. Cho trẻ được hoạt động chăm sĩc cây , nhặt cỏ, tưới nước, làm các thí nghiệm Tơi đã sưu tầm các vỏ cĩng xà phịng, hộp bia, hộp kem, và mua các chậu gốm bé, để trẻ trồng các loại cây xanh, cây hoa, rau, và lớp tơi đã trồng được giàn cây leo bằng các cây vạn liên thanh, cây hoa thiên lý Hàng ngày trẻ chăm sĩc cây tưới nước, lau lá cây Để giúp trẻ làm các thí nghiệm tơi sưu tầm các hịn bi, hịn sỏi, các miếng gỗ, các ống thổi, các màu nước bằng cơng tác xã hội hố giáo dục lớp tơi đã cĩ được một bể cá cảnh, chậu cây cảnh Qua gĩc thiên nhiên này tơi thấy trẻ được trực tiếp với các sự vật trẻ hứng thú học tập và nhận thức sâu sắc về các hiện tượng . Ngồi việc trang trí xắp xếp lại lớp học những lúc rảnh rỗi tơi cùng các đồng nghiệp cịn làm đồ dùng đồ chơi từ các nguyên vật liệu sẵn cĩ của địa phương như từ các sợi rơm bện thành các hình nộm, hay từ các vải vụn tạo ra các con vật, quấn các loại cây Sau một thời gian làm đồ dùng đồ chơi đến nay lớp tơi đã cĩ thêm nhiều các đồ dùng đồ chơi và đã phong phú về chủng loại. Qua việc tạo mơi trường học tập cho trẻ tơi đã thu được kết quả lớp học khang trang sắp xếp bố cục ở các gĩc gọn gàng trẻ hứng thú tham gia hoạt động cĩ đồ dùng đồ chơi đưa vào sử dụng trong các tiết học đã giúp trẻ được quan sát Trang 5
6. tri giác các đồ vật một cách trực tiếp từ đĩ trẻ hiểu biết nhiều , quan sát tốt, tìm rất nhanh các vật mẫu mà cơ đưa ra, so sánh và phân loại rõ ràng, ngơn ngữ phát triển tốt, tư duy của trẻ nhanh nhậy và chính xác hơn. Bên cạnh việc tạo ra mơi trường học tập tích cực đối với trẻ, tơi luơn quan tâm đến việc: 2. Tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được tiếp xúc với các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ giúp trẻ mở rộng hiểu biết kích thích ham học ở trẻ . Tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên tiếp xúc với các sự vật hiện tượng chính là cho trẻ thường xuyên hoạt động với các sự vật hiện tượng xung quanh một cách trực tiếp như nhìn, sờ, nắn, ngửi ,nếm, nghe, chơi với chúng Trong quá trình hoạt động đĩ trẻ được bộc lộ mình vừa được hình thành và phát triển tâm lý, khi tiếp xúc với các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ được lĩnh hội những kinh nghiệm xã hội của lồi người chứa trong các sự vật hiện tượng, các mối quan hệ của con người trẻ học được cách gọi tên, cách sử dụng, biết được các đặc điểm thuộc tính, mối quan hệ của các sự vật hiện tượng rộng phát triển mở mở rộng vốn từ của trẻ. Xuất phát từ đặc điểm trên trong quá trình giảng dậy hàng ngày tơi luơn tạo cho trẻ các cơ hội để trẻ được tiếp xúc với các sự vật hiện tượng một cách tốt nhất thơng qua các hoạt động hàng ngày của trẻ như giờ đĩn trả trẻ, giờ dạo chơi thăm quan, hoạt động ngồi trời và các hoạt động khác bằng các hình thức cho trẻ quan sát vật thật, tranh ảnh, băng hình, hoặc thăm quan trưc tiếp như trong giờ đĩn trẻ, trả trẻ tơi trị chuyện với trẻ về các cơng viêc hàng ngày của trẻ ở nhà, những người thân trong gia đình, cơng việc của bố mẹ của cơ giáo, các phương tiện hàng ngày bố mẹ đưa trẻ đến lớp. hàng tháng tơi tơi tổ chức cho trẻ thăm quan các cơng việc của bác cấp dưỡng của cơ giáo. Tổ chức cơ trẻ cùng nhau lao động lau chùi dồ dùng đồ chơi,chăm sĩc gĩc thiên nhiên trẻ biết tác dụng của đất và nước đối với cây, giúp đỡ bạn khi bạn gặp khĩ khăn. Qua các cơng việc này trẻ rất hứng thú tham gia qua đĩ giúp trẻ hiểu sâu sắc về con người lao động: Đĩ là ai? làm gì? ở đâu? Trẻ phải cĩ thái độ như thế nào với người đĩ và sản phẩm của họ. trong hoạt động ngồi trịi đây là cơ hội trẻ được tiếp xúc với các sự vật hiện tượng và được trải nghiệm nhiều nhất ở hoạt động này tơi luơn chuẩn bị tốt các đồ dùng cho trẻ quan sát trực tiếp hoặc qua tranh ảnh Ví dụ: Mặt khác, tơi luơn tận dụng các điều kiện, hồn cảnh cụ thể diền ra hàng ngày cho trẻ quan sát và nhận biết các hiện tượng thời tiết như “ nắng, mưa, giĩ, mây” và cảnh vật xung quanh trẻ, nhận xét các dấu hiệu đặc trưng của các mùa qua hình thức giải câu đố về các mùa hay các trị chơi “ hãy nĩi nhanh hay trị chơi đúng thứ tự của các mùa” để củng cố hiểu biết của trẻ về các mùa hoặc qua các buổi làm thí nghiệm như làm thí nghiệm về nẩy mầm của các hạt đậu, ngơ hoặc thí nghiệm về vật nổi vật chìn dưới nước Ví dụ : Thí nghiệm về vật nổi vật chìm dưới nước. - Chuẩn bị: + Đồ dùng: Các mẩu gỗ hình chữ nhật mỏng, dày khác nhau. Trang 6
7. Bi sắt đường kính 3-4cm, thìa inox, sắt nam châm, một miếng xốp, giấy, chậu đựng nước sạch + Đồ chơi: Thuyền giấy, lá mít trẻ đã gấp, bĩng nhựa, đồ chơi nhựa. -Tiến hành : Cho trẻ tự lấy đồ chơi đã chuẩn bị sẵn thả vào chậu nước , và yêu cầu trẻ nhận xét vật nào chìm? vật nào nổi tại sao ? Kết quả: Đồ vật nặng như bi sắt chìm rất nhanh, Bát thìa inox chìm từ từ. Miếng gỗ cĩ diện tích hẹp, dầy hơn chìm nhanh hơn miếng gỗ mỏng bề mặt rộng, bĩng xốp, giấy nổi trên mặt nước. Qua thí nghiệm này giúp trẻ hiểu được những vật cĩ tính chất kim loại như sắt dễ chìm những vật nhẹ, mỏng, xốp khĩ chìm trong nước. Qua việc tạo các điều kiện cho trẻ tiếp xúc các sự vật hiện tượng và mơi trường xunh quanh trẻ tơi thấy nhận thức của trẻ được mở rộng, khả năng quan sát, tri giác của trẻ phát triển tốt đa số trẻ thể hiện được tính tích cực chủ động khi quan sát đối tượng trong quá trình quan sát trẻ tỏ ra nhanh nhẹn linh hoạt và phát triển nhiều vốn kinh nghiệm và vốn từ của trẻ trở nên phong phú hơn khả năng diễn đạt tốt hơn 3. Thay đổi các hình thức cho trẻ khám phá khoa học MTXQ dưới nhiều hình thức khác nhau. Với đặc điểm tâm lý “Học bằng chơi, chơi mà học”. Trẻ 5-6 tuổi tư duy của trẻ là tư duy trực quan hành động, trẻ tri giác dưới đồ vật, sự vật qua các hình ảnh, vật thật và nếu tổ chức cho trẻ tri giác quan sát các sự vật dưới nhiều hình thức khác nhau thì trẻ hứng thú học tập và tiếp thu bài học tơt hơn, bằng kinh nghiệm giảng dạy của bản thân tơi thấy nếu một tiết học đơn thuần cơ chỉ cung cấp kiến thức cơ đưa tranh ra cho trẻ quan sát, đàm thoại và cung cấp kiến thức cho trẻ thì tiết học trẻ học buồn chán, trẻ khơng tập trung, nhưng cũng tiết học đĩ mà thay đổi hình thức dạy dưới các dạng trị chơi hay các hình thức thi đua trẻ học tốt hơn nhất là mơn khám phá khoa học thì yêu cầu cần phải chuẩn bị tốt các điều kiện như đồ dùng dạy học và các khơng gian để để trẻ được thực hành và trải nghiệm nhiều. Xuất phát từ tình hình trên tơi luơn luơn đặt ra cho mình là phải luơn đổi mới các hình thức tổ chức và các thủ thuật khác nhau khi cho trẻ làm quen MTXQ. Tuỳ vào mỗi yêu cầu bài dạy tơi tổ chức các dạy tiết học dưới các hình thức khác nhau. Như với bài cho trẻ quan sát các con vật, các cây, các loại hoa quả thì tơi cĩ thể chuẩn bị bằng vật thật hoặc tranh ảnh và tổ chức dưới các dạng trị chơi để trẻ vừa chơi vừa quan sát tri giác các sự vật hiện tượng một cách tơt nhất. Hay tổ chức cho trẻ làm các thí nghiệm thì tơi chia trẻ về các nhĩm để trẻ cùng nhau làm và khi tiến hành làm thí nghiệm tơi cho trẻ dự đốn hiện tượng gì sẽ sảy ra trước, trong và sau khi làm thí nghiệm. Như thế sẽ phát huy được tính mị, chủ động, khả năng tích cực hoạt động và lịng ham hiểu biết của trẻ. Chẳng hạn: Cho trẻ làm thí nghiệm “ khơng khí quanh chúng ta” tổ chức dưới dạng trị chơi. Trang 7
8. Trị chơi bịt mũi: Cho trẻ bịt mũi, hỏi trẻ cĩ thở được khơng? Vậy làm thế nào để thở được ? Cho trẻ đứng vào chỗ cơ quy định, hỏi trẻ: con cĩ thở được khơng? Cho trẻ đứng gĩc khác cùng với vài bạn nữa, hỏi trẻ: con cĩ thở được khơng? Cho trẻ đứng tự do trong lớp, hỏi trẻ:con cĩ thở được khơng? Lúc này tơi mới đặt vấn đề: chúng ta thở được là nhờ là nhờ cĩ khơng khí, vậy khơng khí cĩ ở đâu?( khơng khí cĩ ở xung quanh chúng ta) Tơi kết luận: Như vậy khơng khí cĩ ở quang chúng ta. Tơi tiếp tục đặt tình hình huống: thế khơng khí cĩ bắt được khơng ( Cĩ trẻ nĩi được, cĩ trẻ nĩi khơng) Tơi hỏi tiếp: Làm thế nào để bắt được khơng khí ( lúc này các trẻ đưa ra rất nhiều ý kiến lấy ly, lấy chai, lấy hộp, để bắt khơng khí ) - Tơi lấy cho mỗi trẻ một cái túi ni lon và yêu cầu “ Hãy lấy và bắt khơng khí vào túi ” mỗi trẻ cĩ thể thực hiện một cách khác nhau : nắm bắt khơng khí xung quanh bỏ vào túi, vời khơng khí cho vào túi nhưng các trẻ vẫn chưa thấy gì trong túi.Tơi tiếp tục gợi ý “ Các con hãy làm cách nào để túi phồng lên đi” trẻ phát hiện là mình phải thổi hơi vào túi và muốn giữ hơi trong túi thì phải xoắn hay cột túi lại ) Sau đĩ tơi giải thích: Khơng khí đang ở trong túi các con đấy! Tiếp theo tơi cho các trẻ chơi với túi khơng khí, lấy kéo cắt túi để thấy khơng khí xì ra, lấy kim nhọn đâm nhẹ sẽ thấy hơi thốt ra đĩ là khơng khí. Tiết học sơi động và vui vẻ hẳn lên các cháu hiểu biết thêm là: khơng khí luơn luơn ở bên cạnh con người, con người phải cĩ khơng khí thì mới sống , mới thở được. Qua đĩ tơi thấy nếu cho trẻ tự khám phá trẻ sẽ rất hứng thú, kiến thức đến với trẻ nhẹ nhàng mà khắc sâu phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, để trẻ tự đừng đánh mất cái tơi của trẻ. Trong tiết học khám phá khoa học tơi lồng ghép tích hợp các mơn học khác như tốn, âm nhạc, tạo hình văn học để trẻ thêm hứng thú , ghi nhớ tốt hơn vấn đề sâu rộng hơn. Ví dụ:Với đề tài “ Tìm hiểu về nghề nơng”theo chủ đề nghề nghiệp tơi hướng dẫn phụ huynh cho trẻ quan sát và trị chuyện bằng cách đặt câu hỏi: Đây là nghề gì? Làm ra sản phẩm gì? Cần những dụng cụ gì? Hoặc dùng những câu đố hoặc vè để hỏi về các nghề. Như vậy trẻ đọc câu đố rất vui vẻ hào hứng kích thích tư duy và làm phong phú vốn từ cho trẻ. Trong các tiết học khám phá mơi trường xung quanh tơi luơn thay đổi các thủ thuật để đưa các đối tượng ra cho trẻ quan sát và mối bài tuỳ thuộc vào đối Trang 8
9. tượng cho trẻ làm quen, tơi tìm cách vào bài khác nhau cũng cĩ bài cho trẻ quan sát tri giác bằng vật thật, cũng cĩ bài dùng tranh ảnh, băng hình, hoặc dùng câu đố để đưa ra giúp trẻ khơng bị nhàm chán lại dễ tiếp thu để trẻ ghi nhớ và chính xác hố các biểu tượng của mình. Thơng qua việc thay đổi các hình thức tổ chức tiết học tơi thấy tiết học cĩ hiệu quả hơn tiết học trở nên sơi nổi và trẻ hứng thú học bài hơn. Cùng với việc linh hoạt, sáng tạo trong hình thức tổ chức, đổi mới và nâng cao chất lượng trong phương pháp giảng dạy, tơi nhận thấy cần tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc nhiều hơn với mơi trường xung quanh. 4. Phối kết hợp với phụ huynh. Để nâng cao chất lượng hoạt động của trẻ trong trường mầm non để cĩ sự giáo dục tồn bộ giữa gia đình và nhà trường là một việc làm hết sức cần thiết tơi thấy rằng tất cả mọi khĩ khăn trong học tập khơng thể thiếu được vai trị giải quyết khĩ khăn của phụ huynh vì thế ngay từ đầu năm học để phụ huynh hiểu thêm về các hoạt động của trẻ trong trường mầm non trường tơi đã tổ chức họp phụ huynh và tuyên truyền đến các bậc phụ huynh. Bản thân tơi là một cộng tác viên tuyên truyền của nhà trường ngồi việc tuyên truyền các chuyên đề của nhà trường giao về lớp tơi đã làm tốt cơng tác tuyên truyền tới các bậc phụ huynh như thường xuyên trao đổi về tình hình sức khoẻ của trẻ, tình hình học tập của trẻ đặc biệt qua các buổi đĩn trả trẻ tơi đã trao đổi với các bậc phụ huynh về trang thiết bị đồ dùng đồ chơi mà nhà trường đã cấp nhu cầu lớp cịn thiếu những gì từ đĩ vân động các bậc phụ huynh cùng tham gia đĩng gĩp thêm các loại đồ dùng như cĩ phụ huynh đã sưu tầm các loại tranh ảnh về các con vật hoa quả, một số lanh lan thắng cảnh để ủng hộ, cĩ bậc phụ huynh đã ủng hộ các cây cảnh, cây hoa và một số loại cây ăn quả để trồng ở vườn trường và gĩc thiên nhiên. Qua tìm hiểu về nghề nghiệp của bố mẹ trẻ tơi đã nắm được nghề của bố mẹ trẻ từ đĩ tơi cĩ kế hoạch gặp gỡ và trao đổi nhờ các bậc phụ huynh sưu tầm những vật liệu hỏng bỏ đi để gom lại mang về làm đồ chơi như bố cháu .Hàng ngày trước khi dạy một bài tìm hiểu nào tơi thường xuyên trao đổi với các bậc phụ huynh về bài học ngày hơm nay về nhà các bậc phụ huynh cùng trị chuyện với trẻ về bài học hoặc cĩ thể cung cấp cho trẻ một số kiến thức để cho trẻ học tập tốt hơn. Như vậy với biện pháp trên tơi đã giúp phụ huynh nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của mơn học từ đĩ tơi đã khuyến khích phụ huynh mua thêm một số tranh ảnh, sách, bút vẽ cho trẻ học ở nhà. Nhắc nhở phụ huynh động viên khuyến khích trẻ kịp thời khi trẻ cĩ sự cố gắng III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Qua thực hiện một số biện pháp trên tơi đã đạt được kết quả như sau. Bản thân tơi linh hoạt, tự tin hơn khi tiến hành hoạt động, bên cạnh đĩ tơi được trau dồi kiến thức, kỹ năng, nghệ thuật chăm sĩc và giảng dạy trẻ. Trang 9
10. - Tạo được mơi trường học phong phú với nội dung của từng chủ đề, đồ dùng đồ chơi và trang thiết bị cũng đã được trang bị đầy đủ hấp dẫn trẻ. - Các hoạt động khám phá khoa học khơng cịn tẻ nhạt, khơ khan đối với trẻ mà trẻ tích cực tham gia hoạt động phát huy tính sáng tạo và khả năng tư duy khi khám phá khoa học cụ thể trẻ cĩ tiến bộ rõ rệt trong từng hoạt động. Trẻ cĩ kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại tốt, hiểu biét rộng về tự nhiên cũng như xã hội - Các bậc phụ huynh đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc dạy trẻ làm quen với mơi trường xung quanh, cùng phối kết hợp với cơ giáo tạo điều kiện cho trẻ được làm quen với mơi trường xung quanh đạt kết quả cao nhất, điều đĩ cũng đã gĩp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ. IV. HIỆU QUẢ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI DỰ KIẾN ĐẠT ĐƯỢC Qua thực hiện một số biện pháp trên tơi đã đạt được kết quả như sau. - Hiệu quả kinh tế: Hiện nay việc giáo viên linh hoạt tạo ra mơi trường hoạt động và sáng tạo ra những nghệ thuật sư phạm cung cấp kiến thức kỹ năng khoa học và xã hội cho trẻ làm quen, khám phá mơi trường xung quanh đạt hiệu quả mà khơng cần dùng đến các đồ chơi, đồ dùng bằng nhựa nhàm chán. Mặt khác lại tạo ra khuơn viên trường lớp với “hệ sinh thái” mơi trường học tập đẹp, xanh, sạch thống mát Thu hút được nhiều sự quan tâm và ủng hộ của các bậc phụ huynh. - Hiệu quả xã hội: Làm tăng vốn hiểu biết cho trẻ, các cháu hứng thú tham gia các hoạt động, sáng tạo trong mọi cơng việc. Bản thân tơi linh hoạt, tự tin hơn khi tiến hành hoạt động, bên cạnh đĩ tơi được trau dồi kiến thức, kỹ năng, nghệ thuật chăm sĩc và giảng dạy trẻ. - Tạo được mơi trường học phong phú với nội dung của từng chủ đề, đồ dùng đồ chơi và trang thiết bị cũng đã được trang bị đầy đủ hấp dẫn trẻ. - Các hoạt động khám phá khoa học khơng cịn tẻ nhạt, khơ khan đối với trẻ mà trẻ tích cực tham gia hoạt động phát huy tính sáng tạo và khả năng tư duy khi khám phá khoa học cụ thể trẻ cĩ tiến bộ rõ rệt trong từng hoạt động. Trẻ cĩ kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại tốt, hiểu biét rộng về tự nhiên cũng như xã hội - Các bậc phụ huynh đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc dạy trẻ làm quen với mơi trường xung quanh, cùng phối kết hợp với cơ giáo tạo điều kiện cho trẻ được làm quen với mơi trường xung quanh đạt kết quả cao nhất, điều đĩ cũng đã gĩp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ. V. ĐIỀU KIỆN VÀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG 1.Điều kiện Cơ giáo cần cĩ lịng say mê khám phá khoa học, mong muốn tìm hiểu về các sự vật hiện tượng lịng ham hiểu biết của cơ giáo phải được thể hiện trong Trang 10
11. mọi hoạt động để làm gương cho trẻ lơi cuốn trẻ vào các hoạt động khám phá, tìm hiểu về mơi trường xung quanh. Giáo viên cĩ những kiến thức cơ bản về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội , nắm vững nội dung chương trình và cĩ kỹ năng sử dụng linh hoạt các phương pháp, luơn cĩ ý thức trong việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức cho trẻ khám phá khoa học theo hướng tích cực các hoạt động của trẻ và lấy trẻ làm trung tâm. Cơ luơn tạo cho trẻ mơi trường học tập “ Học bằng chơi, chơi mà học” Luơn động viên kịp thời và giúp trẻ tập luyện thường xuyên cho trẻ được trải nghiệm khám phá và tạo các điều kiện tốt nhất để trẻ cĩ khả năng tư duy và phát triển tốt. Cần cĩ sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ giáo và gia đình trong việc tổ chức cho trẻ thực hiện các hoạt động trong trường mầm non. 2. Khả năng áp dụng Áp dụng cho các lớp học ở trường mầm non VI. KẾT LUẬN Trên đây là một số kinh nghiệm được rút ra trong quá trình học tập và cơng tác của bản thân tơi. Tơi xin mạnh dạn trình bày với các bạn đồng nghiệp mong được sự đĩng gĩp của các cấp lãnh đạo. Để từ đĩ bản thân tơi rút ra được những bài học kinh nghiệm sâu sắc hơn khi tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ đạt kết quả tốt. Tơi xin chân thành cảm ơn! Long phú., ngày 27 tháng 11 năm 2014 Tác giả sáng kiến Nguyễn Thị Mỹ Dung Trang 11