Đề thi chọn học sinh giỏi môn Giáo dục công dân Lớp 9 - Năm học 2020-2021 - Phòng Giáo dục và đào tạo huyện Ứng Hòa

Nội dung text: Đề thi chọn học sinh giỏi môn Giáo dục công dân Lớp 9 - Năm học 2020-2021 - Phòng Giáo dục và đào tạo huyện Ứng Hòa

1. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI HỌC SINH GIỎI HUYỆN ỨNG HÒA CÁC MÔN VĂN HÓA LỚP 9 ĐỢT II NĂM HỌC 2020 - 2021 ĐỀ CHÍNH THỨC ĐỀ THI MÔN: GIÁO DỤC CÔNG DÂN (Thời gian làm bài: 120 phút không kể thời gian giao đề) (Đề thi gồm 01 trang) Câu 1. (7,0 điểm). Đọc thông tin và trả lời câu hỏi: “Nguyễn Tất Minh bị tật nguyền bẩm sinh khiến đôi chân và cánh tay phải cứ co quắp và càng lớn lại càng teo lại nhưng Minh rất ham học và luôn mơ ước được đi học như các bạn cùng trang lứa. Ngô Minh Hiếu vì thương cảm hoàn cảnh của bạn đã tự nguyện làm “đôi chân” cõng bạn đến trường suốt 10 năm học, không quản ngại nắng mưa.” (Theo báo "Lao động" ra ngày ngày 6 tháng 10 năm 2020) a. Câu chuyện cảm động về đôi bạn thân cõng bạn đi học trong suốt 10 năm ở xóm 1, xã Đồng Thắng, huyện Triệu Sơn, Thanh Hóa gợi cho em nhớ tới nội dung bài học nào em đã học trong khoảng từ bài 4 đến bài 8 chương trình GDCD lớp 8. Em hãy trình bày nội dung bài học đó? b. Kết quả cả Minh và Hiếu đều đạt trên 28 điểm trong tổ hợp xét tuyển Đại học. Nguyễn Tất Minh đỗ khoa Công nghệ thông tin Đại học Bách khoa Hà Nội còn Ngô Minh Hiếu thiếu 0,25 điểm mới đạt nguyện vọng 1: Bác sĩ đa khoa, Đại học Y Hà Nội. Thầy cô và nhiều người kêu gọi trường Đại học Y Hà Nội đặc cách cho Hiếu nhưng Hiếu đã nói "Dù trường Đại học Y Hà Nội có đặc cách, mình cũng xin từ chối”. Hiếu quyết định học Đại học Y Dược Thái Bình. Việc từ chối của Hiếu gợi cho em nhớ tới bài học nào trong chương trình GDCD lớp 9 đã học? Em trình bày nội dung bài học đó? Em học tập được gì từ bạn Hiếu và bạn Minh? Câu 2. (4,0 điểm). a. Hiến pháp là gì? Nội dung của Hiến pháp? Từ năm 1945 đến nay, Nhà nước ta ban hành mấy bản Hiến pháp? Kể tên các năm ban hành? b. Theo Hiến pháp năm 2013, bộ máy nước ta gồm các cơ quan quyền lực Nhà nước; cơ quan quản lý nhà nước; cơ quan xét xử; cơ quan kiểm sát. Hãy sắp xếp các cơ quan dưới đây vào hệ thống các cơ quan nêu trên: Quốc hội, Sở Giáo dục và Đào tạo, Chính phủ, Tòa án nhân dân tỉnh, Sở Lao động -Thương binh và Xã hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội đồng nhân dân thành phố, Ủy ban nhân dân xã, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Tòa án nhân dân tối cao. Câu 3. (6,0 điểm). Theo báo "Tiền phong" ra ngày 20/10/2020 có đoạn viết: "Sáng 20/10, Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội tiếp nhận hơn 22 tỷ đồng tiền mặt và hàng hóa của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, cá nhân ủng hộ Nhân dân các tỉnh miền Trung khắc phục hậu quả mưa lũ." a. Những thông tin trên gợi cho em nhớ tới truyền thống nào của dân tộc. Em trình bày ngắn gọn những hiểu biết về truyền thống đó? Dân tộc ta có những truyền thống nào đáng quý? b. Vì sao chúng ta phải kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc? Câu 4. (3,0 điểm). Nhận xét và đưa ra cách xử lý đúng đắn cho những trường hợp sau: a. K rủ N nghỉ học vào quán chơi điện tử, K sẽ chi tiền. N từ chối nhưng K cứ chèo kéo, dụ dỗ. N nghĩ chơi không mất tiền, thử chơi một lần thôi và sẽ không bao giờ chơi nữa. b .H là học sinh chăm ngoan, học giỏi. Do có lần H không cho M chép bài trong giờ kiểm tra Toán nên H bị M nói xấu và lôi kéo một số bạn trong lớp tẩy chay H. Họ và tên thí sinh: Số báo danh:
2. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI HUYỆN ỨNG HÒA CÁC MÔN VĂN HÓA LỚP 9 ĐỢT II NĂM HỌC 2020– 2021 HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN GDCD NỘI DUNG ĐIỂM Câu 1. (7 điểm) a. * Những thông tin gợi nhớ tới nội dung bài học trong khoảng từ bài 4 đến bài 8 0,25 chương trình GDCD lớp 8 là bài “Xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh" * Nội dung bài học “Xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh" Tình bạn là tình cảm gắn bó giữa hai hoặc nhiều người trên cơ sở hợp nhau về tính 0,25 tình, sở thích hoặc có chung xu hướng hoạt động, có cùng lí tưởng sống. VD: Tình bạn giữa Mác và Ăng ghen: thể hiện sự quan tâm giúp đỡ nhau, đồng 0,25 cảm sâu sắc với nhau, chung lí tưởng, chung xu hướng hoat động. Chính nhờ sự giúp đỡ về mặt vật chất và tinh thần của Ăng ghen, Mác đã yên tâm hoàn thành bộ Tư bản nổi tiếng của mình. Đó là tình bạn vĩ đại và cảm động nhất. Tình bạn trong sáng, lành mạnh có những đặc điểm cơ bản sau: 0,25 Phù hợp với nhau về quan niệm sống. 0,25 Bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. 0,25 Chân thành, tin cậy lẫn nhau và có trách nhiệm đối với nhau. 0,25 Thông cảm, đồng cảm sâu sắc với nhau. Tình bạn trong sáng, lành mạnh có thể có giữa những người cùng giới hoặc khác 0,25 giới. Ý nghĩa: Tình bạn trong sáng lành mạnh giúp con người cảm thấy ấm áp, tự tin, yêu cuộc 0,25 sống hơn, biết tự hoàn thiện mình để sống tốt hơn. Để xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh cần có thiện chí và cố gắng từ hai 0,25 phía. *Liên hệ bản thân 0,5 b. Việc từ chối của bạn Hiếu gợi cho em nhớ tới bài học "Chí công vô tư" trong 0,25 chương trình GDCD lớp 9. -Chí công vô tư là phẩm chất đạo đức của con người, thể hiện ở sự công bằng 0,25 không thiên vị, giải quyết công việc theo lẽ phải, xuất phát từ lợi ích chung và đặt lợi ích chung lên lợi ích cá nhân. VD: Tô Hiến Thành là tấm gương "Chí công vô tư". Tô Hiến Thành tiến cử Trần 0,25 Trung Tá thay mình vì ông đã căn cứ vào năng lực, khả năng gánh vác công việc mang đến lợi ích chung của Trần Trung Tá. Ông là người công bằng, không thiên vị. -Chí công vô tư đem lại lợi ích cho tập thể và cộng đồng xã hội, góp phần làm cho 0,25 đất nước giàu mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. - Người có phẩm chất chí công vô tư sẽ được mọi người tin cậy và tôn trọng. 0,25 -Để rèn luyện phẩm chất chí công vô tư, học sinh cần có thái độ ủng hộ, quý trọng 0,25 người chí công vô tư, đồng thời dám phê phán những hành động vụ lợi cá nhân,
3. thiếu công bằng trong giải quyết công việc. Liên hệ bản thân: 0,5 *Học tập bạn Ngô Minh Hiếu và bạn Nguyễn Tất Minh: Học tập bạn Nguyễn Tất Minh: - Bạn Minh là người có ước mơ, có hoài bão, có lý tưởng, khao khát được đi học. 0,25 Học bạn biết mơ ước, biết xác định mục tiêu và quyết tâm theo đuổi mơ ước, mục tiêu. - Học tập ý chí, nghị lực phi thường, sự kiên trì vượt khó của bạn "Đôi chân và 0,25 cánh tay phải cứ co quắp và teo lại" vậy mà bạn vẫn quyết tâm đến trường, quyết tâm viết chữ, quyết tâm thi đỗ đại học với điểm số rất cao. -Học tập bạn sự tự tin, tự lập, tinh thần lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống, có niềm 0,25 tin mãnh liệt vào tương lai, có sức mạnh vượt lên sự mặc cảm, tự ti bởi tật nguyền. - Học bạn ở lòng tự trọng: tự thi đỗ vào Đại học bằng năng lực của mình chứ không 0,25 bằng việc đặc cách do khuyết tật, muốn tự mình nuôi sống bản thân và có sống có ích cho gia đình và xã hội. Học tập bạn Ngô Minh Hiếu -Học bạn Hiếu biết yêu thương, đức độ: Thương bạn, mến bạn, cảm phục bạn bằng 0,25 cả trái tim, không quản nắng mưa, nhọc nhằn, suốt 10 năm trời cõng bạn đến trường. - Học bạn Hiếu biết xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh. Câu chuyện về tình 0,25 bạn cảm động giữa Hiếu và Minh giống như câu chuyện cổ tích giữa đời thường. Hiếu giúp đỡ Minh không vụ lợi, không mong đền đáp, đồng cảm sâu sắc với bạn, cùng chí hướng với bạn, tôn trọng bạn, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn với bạn, truyền cảm hứng và sức mạnh cho bạn - Học tập Hiếu đức hy sinh và tinh thần vượt khó: Hiếu đã hy sinh những niềm vui 0,25 nho nhỏ của tuổi thơ, tuổi mới lớn để luôn đồng hành cùng người bạn, cùng bạn vun đắp ước mơ. -Học tập bạn Hiếu lòng tự trọng và phẩm chất chí công vô tư. Hiếu từ chối việc đặc cách vào Đại học Y Hà Nội vì bạn không muốn được ưu tiên mà lấy đi cơ hội của 0,25 bạn khác. Bạn học Đại học Y Dược Thái Bình đúng với năng lực của mình Cả hai bạn là tấm gương sáng ngời để tất cả các thế hệ học sinh học tập, noi theo. Câu 2. (4 điểm) a. Hiến pháp là luật cơ bản của Nhà nước có hiệu lực pháp lý cao nhất trong hệ 0,5 thống pháp luật Việt Nam. Mọi văn bản pháp luật khác đều được xây dựng, ban hành trên cơ sở các quy định của Hiến pháp, không được trái với Hiến pháp. - Nội dung của Hiến pháp quy định những vấn đề nền tảng, những nguyên tắc 0,5 mang tính định hướng của đường lối xây dựng, phát triển đất nước: bản chất nhà nước, chế độ chính trị, chế độ kinh tế, chính sách văn hóa xã hội, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân, tổ chức bộ máy nhà nước. -Hiến pháp do Quốc hội xây dựng theo trình tự, thủ tục đặc biệt, được quy định 0,25 trong Hiến pháp -Từ năm 1945 đến nay, Nhà nước ta ban hành 5 bản Hiến pháp. 0,25 -Hiến pháp năm 1946, Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 0,5 1992 và Hiến pháp năm 2013. Theo Hiến pháp năm 2013, bộ máy nước ta gồm các cơ quan quyền lực nhà nước;
4. cơ quan quản lý nhà nước; cơ quan xét xử; cơ quan kiểm sát. Các cơ quan được sắp xếp như sau: - Các cơ quan quyền lực nhà nước: Quốc hội, Hội đồng nhân dân thành phố. 0,5 - Cơ quan quản lý nhà nước: Sở Giáo dục và Đào tạo, Chính phủ, Sở Lao động - 0,5 Thương binh và Xã hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân xã, Phòng Giáo dục và Đào tạo. - Cơ quan xét xử: Tòa án nhân dân tỉnh,Tòa án nhân dân tối cao. 0,5 - Cơ quan kiểm sát: Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. 0,5 Câu 3. (6 điểm) a.Những thông tin gợi nhắc đến truyền thống nhân nghĩa, yêu thương con người 0,25 của dân tộc ta. -Nhân nghĩa là lòng thương người và đối xử với người theo lẽ phải, là tình cảm, 0,25 thái độ, việc làm đúng đắn, phù hợp với đạo lí của dân tộc Việt Nam. VD: Cô Ca sỹ Thủy Tiên vì thương đồng bào miền Trung bị lũ lụt đã kêu gọi, 0,25 quyên góp ủng hộ miền Trung 150 tỷ đồng và vượt qua biển nước để đến gõ cửa từng nhà dân cứu trợ. Việc làm nhân nghĩa của cô làm xúc động triệu triệu trái tim người Việt và dậy lên phong trào ủng hộ miền Trung suốt trong thời gian vừa qua. -Biểu hiện nhân nghĩa: +Nhân ái, thương yêu, giúp đỡ mọi người, nhất là những người có hoàn cảnh khó 0,25 khăn, hoạn nạn, bệnh tật +Nhường nhịn, đùm bọc, đồng cảm, sẻ chia với nhau. 0,25 +Vị tha, bao dung, độ lượng với người khác. +Ủng hộ, đồng tình với việc làm tốt đem lại lợi ích cho mọi người và lên án những 0,25 việc làm sai trái, độc ác, tàn nhẫn, bội bạc Biết trừ bạo, an dân, đem lại lợi ích cho đất nước. +Sẵn sàng hiến máu, hiến nội tạng cứu người. 0,25 -Ý nghĩa nhân nghĩa: +Giúp cho cuộc sống con người trở nên tốt đẹp hơn, giúp các mối quan hệ xã hội 0,25 thân thiện, lành mạnh, tốt đẹp. +Con người thêm yêu cuộc sống, có thêm sức mạnh vượt qua khó khăn. 0,25 +Là truyền thống tốt đẹp, quý báu của dân tộc ta. 0,25 - Trái với nhân nghĩa: Lạnh lùng, thờ ơ, vô cảm, vô tâm, ích kỷ, cố chấp, độc ác, 0,25 tàn nhẫn . -Rèn luyện lòng nhân nghĩa: +Kính trọng, biết ơn, hiếu thảo với ông bà cha mẹ. 0,25 +Đoàn kết, yêu thương, tôn trọng, quan tâm, giúp đỡ mọi người. 0,25 +Cảm thông, bao dung, độ lượng, vị tha 0,25 +Kính trên, nhường dưới, tích cực tham gia phong trào đền ơn đáp nghĩa, tham gia 0,25 các hoạt động từ thiện. Liên hệ bản thân. 0,25 -Dân tộc ta có những truyền thống đáng quý: yêu nước, bất khuất chống giặc ngoại xâm, đoàn kết, nhân nghĩa, cần cù lao động, hiếu học, tôn sư trọng đạo, hiếu 0,5 thảo, các truyền thống văn hóa ( các tập quán tốt đẹp và cách ứng xử mang bản sắc văn hóa Việt Nam.), về nghệ thuật có nghệ thuật tuồng, chèo, các làn điệu dân ca .)
5. b. Vì sao phải kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc? Khái niệm: Truyền thống tốt đẹp của dân tộc là những giá trị tinh thần (những tư 0,5 tưởng, đức tính, lối sống, cách ứng xử tốt đẹp ) hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Cần phải kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc bởi vì: -Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc sẽ góp phần tích cực vào quá trình phát triển của dân tộc và mỗi cá nhân. Kế thừa và phát huy truyền thống tốt 0,25 đẹp của dân tộc góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc Việt Nam. -Mỗi dân tộc muốn phát triển cần tiếp thu tinh hoa dân tộc khác đồng thời cần giữ bản sắc riêng của mình, bởi đó là yếu tố làm nên cái riêng, cái bản sắc của dân tộc. 0,25 Nếu không biết kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc thì sẽ bị đồng hóa bởi dân tộc khác, các nền văn hóa khác. - Kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc là yêu tố quan trọng trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 0,25 Liên hệ: Việc kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc giúp cá nhân dễ dàng hòa nhập với cộng đồng dân tộc, phát triển nhân cách trên cơ sở tiếp thu các giá trị 0,25 truyền thống và giá trị hiện đại Câu 4 (3 điểm) a.Nhận xét: -Việc làm của K là việc làm vi phạm kỷ luật "rủ bạn nghỉ học" chơi điện tử, vi 0,5 phạm đạo đức, không tiết kiệm, dụ dỗ người khác làm điều sai trái. -N thiếu tự chủ, trong suy nghĩ "muốn thử chơi", dễ bị lôi kéo, dụ dỗ. N là người 0,5 cơ hội, lợi dụng tiền của K. Cách xử lý đúng: N từ chối, khuyên bạn không chơi điện tử. Số tiền đi chơi có 0,5 thể mua sách, làm từ thiện hoặc làm những việc có ý nghĩa. b.Nhận xét: -H không cho M chép bài là đúng. Bạn H là người trung thực, tự trọng, chí công vô 0,5 tư -M nói xấu, lôi kéo các bạn tẩy chay H là sai, không chí công vô tư, thiếu tự trọng, 0,5 thiếu tự chủ, không tôn trọng lẽ phải, không tôn trọng người khác Cách xử lý đúng: M cám ơn H, quyết tâm học tập, học hỏi bạn, quý trọng bạn, noi 0,5 gương bạn, quyết tâm không chép bài trong giờ kiểm tra.