Đề thi chọn học sinh giỏi vòng 1 môn Ngữ văn Lớp 11 - Năm học 2020-2021 (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn học sinh giỏi vòng 1 môn Ngữ văn Lớp 11 - Năm học 2020-2021 (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HẢI PHÒNG ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VÒNG 1 TRƯỜNG THPT TRẦN NGUYÊN HÃN LỚP 11 - NĂM HỌC 2020 - 2021 Môn: Ngữ văn ĐỀ THI CHÍNH THỨC (Đề thi có 01 trang) Thời gian bàm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề Họ, tên thí sinh: . Số báo danh: . PHẦN I: ĐỌC HIỂU( 2 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: Kết thúc tiểu thuyết Suối nguồn , nhà văn Ayn Rand đã để cho nhân vật chính Howard Roark phát biểu như sau: “Trong những thế kỉ qua, đã có những người đặt bước chân đầu tiên của họ trên những con đường mới; họ không được trang bị vũ khí gì ngoài tầm nhìn riêng của họ. Họ có mục đích khác nhau, nhưng tất cả đều có một số điều chung: bước chân của họ là bước chân đầu tiên, con đường của họ là con đường hoàn toàn mới, nhãn quan của họ không hề do vay mượn, và phản ứng mà họ nhận được luôn là sự căm ghét. Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà tư tưởng đều phải đơn độc chống lại những người cùng thời với họ. Động cơ máy đầu tiên bị coi là ngu xuẩn. Chiếc máy bay đầu tiên bị coi là không tưởng. Chiếc máy dệt đầu tiên bị coi là con ác quỷ. Việc gây mê bị coi là tội lỗi Nhưng những người đó, với tầm nhìn không vay mượn, vẫn tiếp tục tiến lên. Họ đã chiến đấu, họ đã đau khổ và họ phải trả giá. Nhưng họ đã chiến thắng.” Câu 1. Hãy đặt tên cho văn bản trên. Câu 2. Nêu nội dung của văn bản. Câu 3. Theo anh/chị vì sao “Những nhà phát minh vĩ đại, những nghệ sĩ, những nhà tư tưởng đều phải đơn độc chống lại những người cùng thời với họ”? PHẦN II: ĐỌC HIỂU( 8 điểm) Câu 1 ( 3 điểm) “ Chúng ta không bao giờ biết mình cao lớn đến đâu nếu ta không đứng dậy và biết cách, tầm vóc của chúng ta có thể vươn tới trời xanh”. ( Emily, Bản lĩnh kiệt xuất, Nxb Văn hóa – Thông tin) Trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên. Câu 2 ( 5 điểm) Bàn về thơ, Xuân Diệu có nói: “Thơ là hiện thực, thơ là cuộc đời, thơ còn là thơ nữa”. Anh/chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng việc phân tích bài thơ “Tự tình”(II) của Hồ Xuân Hương, anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. Hết Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ tên, Chữ kí của cán bộ coi thi: SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HẢI PHÒNG KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VÒNG 1 LỚP 11
2. TRƯỜNG THPT TRẦN NGUYÊN HÃN NĂM HỌC 2020 – 2021 ( Đáp án gồm 03 trang) ĐÁP ÁN MÔN NGỮ VĂN Phần Câu Nội dung Điểm Đọc hiểu 1 Có thể đặt tên cho văn bản là: 0,5 - Những người đặt bước chân đầu tiên (2 điểm) - Những người đi khai phá - Đi trước bình minh 2 Nội dung của văn bản: Văn bản trên bàn về những người đi tiên phong, 0,5 những người khai sáng. - Những người đi tiên phong trong mọi lĩnh vực của cuộc sống (như khoa học, nghệ thuật, văn hoá ) ban đầu đều chịu thiệt thòi, đau khổ, thậm chí phải trả giá đắt vì thường không được mọi người đương thời hiểu, đồng tình và ủng hộ ngay. - Nhưng với bản lĩnh, khát vọng cống hiến, đặc biệt là khả năng sáng tạo, những người đó thường đạt được thành công, trở thành người chiến thắng và có những đóng góp to lớn cho cộng đồng, cho nhân loại. 3 HS có kiến thức và lập luận để lý giải hợp lý, trong những bước chân 1.0 đầu tiên trên con đường mới, những người sáng tạo thường đơn độc vì: - Những ý tưởng, những công trình mà họ đưa ra thường quá mới mẻ, không dễ chấp nhận ngay được, - Nó vượt qua khỏi suy nghĩ, tầm nhìn của mọi người đương thời. Làm văn 1 a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: Đủ ba phần mở bài, thân bài, 0,25 kết bài. ( 8 điểm) b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: “ Chúng ta không bao giờ biết 0,25 mình cao lớn đến đâu nếu ta không đứng dậy và biết cách, tầm vóc của chúng ta có thể vươn tới trời xanh”. c. Triển khai vấn đề cần nghị luận thành các luận điểm rõ ràng, có sự liên kết chặt chẽ; sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận, lựa chọn các dẫn chứng phù hợp: Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau, nhưng phải đảm bảo các ý sau: * Giải thích Ý kiến là lời khẳng định về cuộc sống, thái độ sống của mỗi người: dũng 0,5 cảm , chủ động đối mặt với khó khăn, sẵn sàng vượt qua thử thách là cách để khẳng định giá trị của bản thân. * Bàn luận 1,0 - Chúng ta không biết mình cao lớn đến đâu nếu ta không đứng dậy + Cuộc đời đầy biến động, những thử thách, trắc trở, bất hạnh, buồn đau thậm chí là thất bại, sẽ đến với chúng ta như một lẽ tự nhiên. + Dũng cảm đón nhận thử thách, không sợ khó khăn, không sợ thất bại là cách để khám phá sức mạnh, năng lực của bản thân và đến gần hơn với thành công. - Nếu biết cách, tầm vóc của chúng ta có thể vươn tới trời xanh. + Mỗi người đều mang trong mình sức mạnh riêng: trí tuệ, thể lực, tinh thần, bản lĩnh, + Biết khai mở, tiềm lực của bản thân nắm các cơ hội là cách chúng ta vươn cao, tỏa sáng. + Sống cuộc đời như thế nào là do chúng ta lựa chọn, dấn thân chấp nhận thử thách hoặc an phận; chỉ có dũng cảm tiếp nhận khó khăn, vượt qua thử thách thì tầm vóc giá trị của mỗi người sẽ được khẳng định.
3. - Phê phán những người không đủ dũng cảm, không chủ động đối mặt với khó khăn, vượt qua thử thách để khẳng định giá trị của bản thân. * Bài học nhận thức và hành động - Thành công, hạnh phúc, vinh quang sẽ thuộc về những ai dũng cảm, 0,5 bản lĩnh, tự tin và biết phát huy sức mạnh về bản thân. - Chủ động đón nhận thách thức, vững tay chèo con thuyền cuộc đời. d. Sáng tạo: Có suy nghĩ độc đáo và kiến giải riêng; cách trình bày mới 0,5 lạ. 2 a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: Đủ ba phần mở bài, thân bài, 0,25 kết bài. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,25 c. Triển khai vấn đề cần nghị luận thành các luận điểm rõ ràng, có sự liên kết chặt chẽ; sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận, lựa chọn các dẫn chứng phù hợp: Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau, nhưng phải đảm bảo các ý sau: * Giải thích - “Thơ là hiện thực, thơ là cuộc đời”: Thơ ca phải bắt nguồn từ hiện thực 1,0 đời sống, từ những vui buồn, đau khổ, hạnh phúc của cuộc đời, của số phận cá nhân con người. Thơ ca phải hướng tới cuộc đời, con người chứ không phải là cái gì đứng tách riêng biệt khỏi đời sống. - “Thơ còn là thơ nữa”: Nếu chỉ là sự phản ánh đời sống một cách đơn thuần thì thơ không phải là thơ. Thơ phảỉ mang những đặc trưng riêng về nội dung lẫn hình thức. + Đặc trưng về nội dung: Thơ là sự thổ lộ tình cảm mãnh liệt đã được ý thức; tình cảm trong thơ phải là tình cảm cao đẹp, nhân văn; chất thơ của thơ + Đặc trưng về hình thức: Ngôn ngữ thơ có nhịp điệu; được cấu tạo đặc biệt, biểu hiện bằng biểu tượng; ngôn từ lạ hoá, giàu nhạc tính Đây là nhận định đúng, có ý nghĩa như một tiêu chí để xác định một tác phẩm thơ đích thực. Một tác phẩm thơ có giá trị phải là một tác phẩm bắt nguồn từ cuộc sống, hướng đến cuộc sống nhưng đã được nghệ thuật hoá về nội dung lẫn hình thức. * Phân tích bài thơ Tự tình (II) của Hồ Xuân Hương để làm sáng tỏ 2,0 nhận định - Bài thơ “Tự tình” ra đời từ bi kịch cá nhân của Hồ Xuân Hương, cũng là bi kịch của rất nhiều người phụ nữ trong xã hội cũ: Thân phận làm lẽ, không được tự do quyết định hạnh phúc của chính mình. Học sinh cần phân tích để thấy được bi kịch cá nhân trong bài thơ được thể hiện một cách mãnh liệt và sâu sắc. Đó là nỗi cô đơn, đau khổ, có khi dũng cảm vươn lên nhưng cuối cùng cũng đành bất lực. Mặc dù bắt nguồn từ số phận cá nhân nhưng tình cảm trong bài thơ lại mang tính phổ quát, là nỗi đau chung của người phụ nữ trong xã hội cũ. Đó là tình cảm nhân văn cao đẹp. + Trong cái tĩnh mịch u buồn của đêm giá lạnh thoáng nghe tiếng trống canh văng vẳng từ môt chòi canh xa vọng đến, những cơn sóng cảm xúc đang cuộn xoáy trong lòng khiến nữ sĩ suy tư trăn trở, thao thức thâu đêm. + Bài thơ thể hiện được cá tính riêng của tác giả: cái tôi mạnh mẽ, ý thức phản kháng, chống đối số phận. Rêu yếu ớt là thế mà từng đám, từng đám vẫn tung sức sống xiên ngang mặt đất đón ánh mặt trời. Đá im lìm là vậy mà hòn nọ tảng kia như đua nhau đâm toạc chân mây để khẳng
4. định sự hiện diện của mình. Cách đặt câu đảo ngược đưa tính từ lên trước đã nhấn mạnh sức sống bất diệt, sức trỗi dậy mạnh mẽ của thiên nhiên. Con người cô độc, bất hạnh trong thời điểm đó, không gian đó dường như chợt bừng tỉnh, muốn làm theo rêu theo đá, xiên ngang, đâm toạc tất cả những gì ngăn trở, ràng buộc, giam hãm, huỷ hoại thân phận mình, cuộc đời mình. - Chiều sâu của bài thơ không bộc lộ trên bề mặt câu chữ mà nó nằm ở tầng sâu của tác phẩm. Người đọc phải có sự đồng cảm, có cảm nhận tinh tế mới phát hiện được - Ngôn ngữ thơ điêu luyện, bộc lộ được tài năng và phong cách của tác giả: + Sử dụng từ ngữ, hình ảnh giàu sức tạo hình, giàu giá trị biểu cảm, đa nghĩa: Trơ; cái hồng nhan, vầng trăng bóng xế, xuân + Thủ pháp nghệ thuật đảo ngữ, điệp, đối, ẩn dụ + Sử dụng động từ mạnh, cách ngắt nhịp mới mẻ, giọng điệu thơ đa dạng d. Diễn đạt: Diễn đạt trong sáng, giàu sức biểu cảm, không mắc lỗi. 0,5 e. Sáng tạo: Có suy nghĩ độc đáo và kiến giải riêng; cách trình bày mới 1,0 lạ. HẾT